Geçen temmuz ayında Asya ülkesi Laos'un kuzeybatısındaki ücra bir köşeye varan bir konteyner yetkililerde şüphe uyandırdı.

Evraklar, 72 tonluk mavi fıçıların propiyonil klorür adındaki kimyasallar doldurulmuş olduğunu ve sentetik uyuşturucuların endüstriyel ölçekte üretimi ile ünlü kuzey Myanmar'daki bir bölgeye gittiğini gösteriyordu.

Ancak yerel yetkililer o güne dek propiyonil klorürü hiç duymamıştı. Uluslararası Narkotik Kontrol Kurulu (INCB) tarafından belirlenmiş, yasadışı narkotik veya psikoaktif maddelerin üretiminde kullanılan 30 temel kimyasal arasında yer almıyordu.

Nakliye konteyneri, Çin üzerinden karadan geçmek yerine Asya çevresinde binlerce mil yol kat ederek alışılmadık bir rota izlemişti.

Propiyonil klorür kargosu, Bangkok yakınlarındaki Tayland’ın liman kenti Laem Chabang'a giden bir gemi ile Çin'in Jiangsu eyaletinden hareket etmişti. Kimyasallar, Tayland'dan Lao’ya ulaşana kadar karadan kuzeye taşınmıştı.

Laoslu yetkililer, tavsiyesini almak üzere Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin (UNODC) bölgesel temsilcisi Jeremy Douglas'ı aramaya karar verdi. Douglas’ın görevi, Doğu Asya ve Pasifik'teki hükümetlere uluslararası suç faaliyetleriyle mücadelede yardımcı olmaktır. Aşağı Mekong'da, bu suçların başında uyuşturucu kaçakçılığı gelir.

Douglas şaşırmıştı. Yetkililerden kimyasallara el koymalarını istedi çünkü propiyonil klorürün, son yıllarda Amerika Birleşik Devletleri'ni kasıp kavuran güçlü ve tehlikeli sentetik uyuşturucular fentanil ve metamfetaminin önemli bir bileşeni olarak efedrin yapmak için kullanılabileceğini biliyordu. Propiyonil klorür INCB listesinde değildi çünkü tarımsal kimyasallar ve ilaç üretimi gibi birçok meşru alanda kullanılıyordu. Ancak INCB, ülkelere bu kimyasalı "özel gözetime" tabi tutmalarını tavsiye ediyordu.

El koyma haberi, geçen nisan ayına kadar Douglas ve Taylandlı yetkililerin Birleşmiş Milletler Küresel Uyuşturucu Komisyonu tarafından düzenlenen online bir uyuşturucu konferansında sunum yapmalarına kadar gizli tutuldu.

Asya’nın milyarlarca dolarlık sentetik uyuşturucu endüstrisinin arkasındaki kralların nasıl bir yeni yöntem izledikleri anlaşıldı. Sentetik narkotikler yapmak için çeşitli düzensiz kimyasallar kullanarak zekice bir kimya mühendisliği kullanıyorlardı.

Douglas, BM konferansında “Bunlar çok yaratıcı insanlar” dedi.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC) verilerine göre, yetkililer 2020'de Doğu Asya ve Güneydoğu Asya'da 175 ton metamfetamin ele geçirdi ve bu Covid-19 salgınına rağmen yeni bir rekordu. 

Ancak metamfetamin yapımında yaygın olarak kullanılan kimysallar efedrin, psödoefedrin ve fenil-2-propanon (P2P) aynı dönemde çok az miktarda ele geçirilmişti. Douglas, yetkililerin yalnızca 600 kilogram efedrin ve 10 milyon tablet psödoefedrin ele geçirdiğini kaydetti. Bu, yakalanan meth seviyesiyle karşılaştırıldığında "küçük bir miktar"dı.

Eğer yasadışı uyuşturucular rekor sayıda ele geçiriliyorsa, yetkililerin bunları yapmak için daha yüksek hacimde kimyasallar da bulması gerekirdi.

Bu durum uzmanları şaşırtıcı bir soruyla karşı karşıya bıraktı: Metamfetamin nasıl yapılmıştı?

Uzmanlar, uyuşturucu kartellerinın propiyonil klorür gibi kimyasalları ithal ettiği ve metamfetamin yapmak ve kendi bileşenlerini üretmek için birinci sınıf kimyagerleri çalıştırdığı teorisini ortaya attı.

Kolluk kuvvetleri genellikle bu kimyasallara "öncül maddeler" veya "programlanmamış öncüller" adını verir. Yasal olarak üretilir ve satılır, ancak tedarik zincirinin bir noktasında yasa dışı kullanım için yönlendirilirler.

Propiyonil klorür gibi bazı öncül maddelerin yasal olarak kullanıldığı alanlar olması, kontroller sırasında gözetimden kaçınmak için idealdir. 
Kaynak: Joshua Berlinger, CNN