Avrupa Birliği’nin finansmanı ile Güngör’de düzenli atık depolama alanı inşa edilirken sonucun böyle olabileceği en kötü senaryoda bile öngörülmemişti.

3.5 milyon euroluk AB yatırımı ile yapılan ve 2012’de açılan düzenli atık toplama alanının 10 senede dolması planlanıyordu. Alanda KKTC idaresi tarafından atık yönetimi doğru yapılmadığı için Güngör kısa bir süre sonra, 6 sene sonra tam kapasiteye erişti.

AB’den yeni ve acil katkı istenerek tesisin kapasitesi 4 milyon euro finansmanla 2018’de genişletildi. Kapasite Lefkoşa, Mehmetçik, Çatalköy-Esentepe ve Geçitkale gibi 14 belediyenin çöpleri için 2030’a kadar artırıldı. Ne var ki KKTC Hükümetlerinin plansız kentleşme ve yamuk nüfus politikaları sayesinde Güngör’de kapasite yine doldu. Atıkları en aza indirgemek için de hiçbir planlama yapılmamıştı.

Güngör Katı Atık Toplama Alanı’ndaki çöplükte metan gazının kontrolsüz şekilde yakılması patlamalara ve yangınlara neden oldu ve çevre sağılığını tehdit etti. 

UBP’nin uzun zamandır Güngör’de özelleştirme yapma hazırlığı var. Alan İçişleri eski bakanı Ziya Öztürkler tarafından 8 Mart 2022’de Maliye Bakanlığı’na devredildi. Maliye eski bakanı Alişan Şan döneminde ihale hazırlık çalışmalarına başlandı. Görünürde ihalenin kamu sağlığı ve kamu menfaati açısından önemine uygun hareket ediliyordu. Çevre Mühendisleri Odası teknik ve idari şartnamenin hazırlanması sürecine katkı koymak amacıyla 2023’te Maliye Bakanlığı’nın Para Kambiyo Dairesi’nde düzenlenen birçok toplantıya katıldı. Ancak bakanlık tarafından 2024 Temmuz'unda yayınlanan ihale şartnamesi ve sözleşmesinde odanın Maliye Bakanlığı’na yazılı sunduğu görüşlerin dikkate alınmadığı, aylar süren toplantılarda tartışılan noktaların Maliye Bakanlığı tarafından yok sayıldığı ortaya çıktı. Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Sibel Paralik 9 Eylül 2024’teki açıklamasında ihale şartnamelerinde Oda’nın görüşlerinin göz ardı edildiğinden yakınıyordu.

İhalede 13 dolarcentlik pahalı elektriğe alım garantisi veriliyor

Merkezi İhale Komisyonu (MİK) kayıtlarına göre ihale 2 gün sonra 30 Eylül 2024 Pazartesi günü yapılacak. MİK ihale belgeleri arasındaki Temmuz 2024 tarihli sözleşme ve idari şartnameye göre, atıktan biyolojik işlem teknolojisi ile üretilecek elektrik enerjisi için Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu tarafından alım garantisi veriliyor ve KIB-TEK tarafından 1 kilowatt saat için 13.- $Cent/kWh (onüç dolarcent) (KDV dahil) ödeneceği taahhüt ediliyor. 

49 yıllığına yapılacak özelleştirme neticesinde, yüklenici firmanın düzenleyeceği ‘dolar bazındaki faturalar’, ‘fatura tarihindeki KKTC Merkez Bankası’nın döviz alış kuru baz alınarak hesaplanmak suretiyle Türk Lirası olarak ödenecek’. Şartnamede ‘elektrik ödemeleri takip eden ayın 30. gününe kadar Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu tarafından ödenecektir. Ödemenin zamanında yapılmaması durumunda her gün için günlük yasal faizi ilebirlikte eklenerek ödenecektir. Ödeme yapılmaması durumu 30 takvim gününü aşamaz‘ deniliyor.

Güngör Entegre Katı Atık Yönetimi Projesine Ait İdari Şartname'den (Madde 19)...

Kıb-Tek’te 9,97 dolar cente üretilen elektrik, Güngör’de çok daha pahalıya Kıb-Tek’e iletim bedeli hariç, 13 dolar cente üretilecek

İhale sözleşmesine göre Kıb-Tek Güngör’den yerinde elektriği 13 dolar cente alacak.

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Çalışanları Sendikası (El-Sen) Genel Başkanı Ahmet Tuğcu geçtiğimiz mart ayında yaptığı açıklamalarda, ‘Kıb-Tek’in kw saat’ini 9.97 dolar cent’e ürettiği enerjiyi, aynı model makinelerle 14,7 dolar cent’e üreten AKSA’dan satın almak hangi aklın ürünüdür? diye sormuştu.

KDV dahil ödenecek rakam KIB-TEK’in üretim fiyatından, iletim hariç 3,03 dolar cent daha yüksek

Güngör ihalesi yapılırsa veya ihaleye engel konulmazsa halkımız AKSA’dan alım garantisi ile alınan elektrik için nasıl çok daha yüksek fiyat ödüyorsa, Güngör’den alınacak elektrik için de alım garantisi ile iletim hariç çok daha yüksek bir rakam ödeyecek. AKSA ‘deneyim’den sonra UBP ve koalisyon hükümeti kamu menfaatine aykırı bir ihaleyi daha pazartesi günü gerçekleştirecek.

Taşyapı ve Emrullah Turanlı’nın Türkiye’de Deha Biodizel A.Ş adında bir fabrikası var

Alım garantisiyle yeni peşkeşin Emrullah Turanlı’ya yapılacağı iddia ediliyor. Adrese teslim ihale iddiaları doğruysa, Taşyapı’nın Türkiye’de 2012’den bu yana faaliyette olan Deha Biodizel A.Ş adında bir şirketi olduğunu, Deha Biodizel'in 2014’de İzmit Kartepe’de yıllık 50.000 ton biodizel üretim kapasitesine sahip olan TBE (Tarımsal Biodizel Enerji) fabrikasını kurduğunu hatırlatmak gerekir.

Sözleşmenin 'Mücbir Sebepler' maddesinde alışılmadık ifade dikkat çekiyor

KKTC Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı ihale sözleşmesinin ‘Mücbir Sebepleri’ düzenleyen 9’uncu Maddesi’nde mücbir sebeplere, ‘Yasa veya Kararname ile Hükümet yetkilisi veya Hükümet adına hareket eden kişinin emir ve talebi ile konulan Entegre Katı Atık Tesisi işletmeciliğini kısmen veya tamamen etkileyecek tahdit ve yasaklar’ da eklenerek yüklenici firmanın yükümlülüklerin askıya alınması da garantileniyor.

Atıktan değil, güneş enerjisinden mi elektrik üretilecek?

Bakanlıkla ihale için aylarca düzenli toplantı yapan Çevre Mühendisleri Odası ihale sözleşmesi ve şartnamesinde Güngör’de yıllık 15 MW, yani yıllık 120 milyon kilowatt saat elektriğin Güngör’e gelen atıktan mı yoksa Güngör’de kurulacak yenilebilir enerji kaynaklarından mı, yani güneş enerjisinden mi üretileceğinin belirsiz olduğunu belirtiyor. Üstelik ihale sözleşmesine göre belediyelerin atıklarını nasıl Güngör’e taşıyacağı İdare’nin yükümlülüğü altında değil. Maaşları zor ödeyen belediyelerin atıklarını Güngör’e taşımaya yetecek finansal kaynakları olmadığı için Güngör’e çöpler de taşınamayacak. Olmayan çöpten ya da yetmeyecek çöpten elektrik üretilemeyeceğine göre enerji açık alanda güneş enerjisi panelleri kurularak solardan elde edilebilecek ve yüklenici firma çöp yerine güneşten üreteceği elektriği fahiş fiyata Kıb-Tek’e satacaktır. Bu durumda halk açıkça bir kez daha hükümet tarafından ‘aptal’ yerine mi konacaktır? Öyle değilse, sözleşmede, 'yenilenebilir enerji santrali işletmenin mevcut kurulu gücü ve biyokütleden ürettiği elektrik miktarının toplamı kadar şebekeye enerji verebilir' ifadesi neden yer almaktadır?

Yüklenici firma denetimden ve çevre tüzüklerinden muaf olacak

Yüklenici firma çevre tüzüklerinden bağımsız, denetimin sadece Para Kambiyo ve İnkişaf Dairesi tarafından yapıldığı ihale sözleşmesiyle faaliyetlerini Çevre ve Koruma Dairesi’nin ve KIB-TEK’in denetimi olmaksızın gerçekleştirecek. Aynı şekilde ihaleyi kazanan yüklenici firma Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne bağlı Makine Mühendisleri Odası’nın ve Çevre Mühendisleri Odası’nın onay vizelerinden muaf tutularak her türlü çevre felaketine davetiye çıkaran bir elektrik üretim projesini yürütecek. Çöplükte doğru ve yerinde denetim yapılmadığında solar enerji üretiminin miktarı gizlenebilecektir.

Makine Mühendisleri Odası ihale yapılırsa dava açacak 

Hükümetin kamu sağlığını ve kamu menfaatini yok sayan bir zihniyetle, oldukça sorumsuz ve tehlikeli özelleştirme projesi ihalesini engellemeye çalışanların başında Makine Mühendisleri Odası geliyor. Makine Mühendisleri Odası, ihalenin bu şartlar altında yapılması durumunda Oda Yönetim Kurulu’ndan oy birliği ile çıkarttığı karar doğrultusunda, kamu menfaatini öne çıkarmak üzere Mahkeme’ye başvuracağını açıkladı. Bu da kötü yönetim sergileyen, sorumsuz hükümeti durdurmanın tek yolu olarak duruyor.