İngiltere, Almanya, Fransa ve Ukrayna, Rus lider Putin’in toprak tavizi talebinde bulunması ve ABD Başkanı Trump’ın gelecek hafta Alaska’da Putin'le görüşeceğini açıklamasının ardından, Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirmeye yönelik kendi planlarını sundu.

ABD'nin talebiyle İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ve ABD Başkan Yardımcısı JD Vance İngiltere'de bir araya geldi

Avrupa planı, Rusya'nın Donetsk bölgesinin Ukrayna'nın elindeki kısımlarının ateşkes karşılığında takas edilmesi önerisini reddetti. Plan, cumartesi günü İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ve ABD Başkan Yardımcısı JD Vance'in İngiltere'de, Kent'teki Chevening House'da bir araya geldiği toplantıda ortaya atıldı. Görüşmenin ABD'nin talebi üzerine gerçekleştiği bildirildi.

Lammy, cumartesi akşamı X'te yaptığı paylaşımda, Vance, Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak, Ukrayna Savunma Bakanı Rustem Umerov ve Avrupa ulusal güvenlik danışmanlarıyla bir toplantı yaptığını duyurdu.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski cumartesi gecesi yaptığı konuşmada, toplantının yapıcı geçtiğini söyledi. Zelenski, "İddialarımız dinleniyor. Tehlikeler dikkate alınıyor," dedi. "Amerika'nın savaşı sona erdirme kararlılığına ve yeteneğine sahip olması önemli ve Başkan Trump'ın ölümleri durdurma çabalarını memnuniyetle karşılıyoruz" diye ekledi.

ABD'li bir yetkili, görüşmelerde Trump'ın Ukrayna'daki savaşı sona erdirme hedefine doğru ilerleme kaydedildiğini söylerken Avrupalı bir katılımcı ise ABD tarafının Avrupa planına olumlu tepki verdiğini aktardı.

Cumartesi akşamı İngiltere, Fransa, İtalya, Almanya, Polonya ve Finlandiya liderleri ile AB Komisyonu Başkanı, Ukrayna olmadan barış yolunun belirlenemeyeceğini belirten ortak bir açıklama yayınladı.

İngiltere, Almanya, Fransa ve Ukrayna harekete geçti

İngiltere, Almanya ve Fransa'nın yanı sıra Ukrayna gibi Avrupa hükümetleri, Putin ile ABD özel temsilcisi Steve Witkoff arasında geçen hafta Kremlin'de gerçekleşen görüşmeden çıkan barış önerisine yanıt vermek için harekete geçti. Bu görüşmelerin ardından Trump, Rusya'ya sert ikincil yaptırımlar uygulama konusunda kendisine verdiği süreyi erteledi ve 15 Ağustos'ta Alaska'da Putin ile görüşmeyi kabul etti.

Avrupalı yetkililer, Avrupa'nın hedefinin Ukrayna ile ortak bir kırmızı çizgi çizmek olduğunu ve bu çizgiye Rusya ile olası bir müzakerede mutlaka uyulması gerektiğini söylüyor.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron cumartesi günü sosyal medyada yaptığı paylaşımda, "Ukrayna'nın geleceği, üç yılı aşkın süredir özgürlükleri ve güvenlikleri için mücadele eden Ukraynalılar olmadan belirlenemez. Avrupalılar da güvenlikleri söz konusu olduğu için çözümün bir parçası olacaklardır." dedi.

Avrupa planı önce ateşkes olmasını ve sonra karşılıklı toprak değişimini talep ediyor

Avrupa'nın önerisi, herhangi bir adım atılmadan önce ateşkesin sağlanmasını talep ediyor. Ayrıca, toprak değişiminin ancak karşılıklı olarak yapılabileceğini belirtiyor; yani Ukrayna bazı bölgelerden çekilirse, Rusya da diğerlerinden çekilmek zorunda.

Ukrayna’ya güvenlik garantileri

ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Trump'ın Ukrayna temsilcisi Keith Kellogg ve ABD Özel Temsilcisi Witkoff'a sunulan Avrupa planı, Kiev'in herhangi bir toprak tavizinin Ukrayna'nın potansiyel NATO üyeliği de dahil olmak üzere kesin güvenlik garantileriyle korunması gerektiğini öngörüyor.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb ise, Trump'ı arayarak Avrupa girişimini ayrıntıları ile sunacak.

Stubb, sosyal medyada yaptığı paylaşımda, "Avrupa, Ukrayna ile birlik içindedir. Başkan Trump ve Amerika Birleşik Devletleri ile yakın çalışmaya devam edeceğiz." ifadelerini kullandı. Toplantının ileriye doğru atılmış önemli bir adım olduğunu da sözlerine ekledi.

Avrupa Birliği Dış Politika Şefi Kaja Kallas, toplantının ardından Avrupalı yetkililere gönderdiği mesajda, "Kırılgan bir ateşkes sadece Ruslara hizmet edecek, fetihlerini pekiştirecek ve Ukrayna'nın karşılık verme şansını kısıtlayacaktır." dedi.

Avrupa planı, Avrupalı liderlerin başdanışmanları tarafından hazırlanıp ABD tarafına sunuldu. Vance toplantıda hazır bulunurken, diğer ABD'li yetkililerin çoğu toplantıya video bağlantısıyla katıldı.

Putin, Ukrayna'nın Kiev'in hâlâ kontrol ettiği doğu Donetsk bölgesinin yaklaşık üçte birini teslim etmesi karşılığında ateşkesi kabul edeceğini söyledi

Witkoff'un Moskova'dan getirdiği öneri hakkında bilgi alan yetkililere göre, Putin, Ukrayna'nın Kiev'in hâlâ kontrol ettiği doğu Donetsk bölgesinin yaklaşık üçte birini teslim etmesi karşılığında ateşkesi kabul edeceğini söyledi. Cephe hattı, Rusya'nın da kendisine ait olduğunu iddia ettiği Zaporijya ve Herson bölgeleri de dahil olmak üzere diğer yerlerde dondurulacak.

Witkoff ile çarşamba günü yapılan görüşme hakkında bilgi alan birkaç Avrupalı yetkili, Putin'in başlangıçtaki daha katı tutumunu, yani Ukrayna'nın silahsızlandırılması ve hükümetinin değiştirilmesi ve başkentleri Ukrayna tarafından kontrol edilen Herson ve Zaporijya bölgelerinin tamamının Rusya'ya devredilmesi yönündeki tutumunu tekrarlamadığını belirtti.

Putin, 2022'deki sahte referandumların ardından bu üç bölgeyi ve neredeyse tamamı Moskova tarafından işgal edilen dördüncü bölge olan Luhansk'ı ilhak etti.

Avrupa Ukrayna'nın Donetsk bölgesinin tamamını teslim etmesi halinde Rusya'nın güneyde işgal ettiği Zaporijya ve Herson bölgelerinden çekilmesi gerektiğini söylüyor

Bazı Avrupalı yetkililer cumartesi günü, Ukrayna'nın Donetsk bölgesinin tamamını teslim etmesi halinde Rusya'nın güneyde işgal ettiği Zaporijya ve Herson bölgelerinden çekilmesi gerekeceğini söyledi.

Plan, Alaska'ya davet edilmeyen Zelenski ve Avrupalı liderleri şok etti. Cumartesi günü İngiltere Başbakanı Keir Starmer ile yaptığı görüşmenin ardından Zelenski, Ukrayna'nın topraklarını kimseye vermeyeceğini söyledi.

Putin’in ikincil yaptırımları engellemeyi başarması Avrupa bir yetkili tarafından ‘üzüntü verici’ olarak değerlendirildi

Avrupalı bir liderin üst düzey bir danışmanı, Putin'in Trump tarafından planlanan ve Rusya'nın savaş ekonomisine ciddi zarar verecek ve Ukrayna işgalini tırmandırma kabiliyetini azaltacak cezalandırıcı tedbirleri engellemeyi başarmasının üzüntü verici olduğunu söyledi. Yetkili, Putin'in ABD baskısına karşı ne kadar savunmasız olduğunu gösterdiğini ve Trump'ın nüfuzunu kullanması gerektiğini söyledi.

Avrupalı üst düzey bir yetkili ise Trump ve Putin'in Alaska'da varacağı herhangi bir anlaşmanın, Avrupalı liderlerin katılımı olmadan pek bir işe yaramayacağını söyledi.

Washington'da ne olursa olsun, Avrupa Ukrayna'ya silah ve fon sağlamaya devam edecek

Avrupalı yetkililer, Vance ile yaptıkları görüşmede, Ukrayna'nın geleceğinin Ukrayna olmadan tartışılamayacağını yinelediler. Üst düzey bir Avrupalı yetkili, Washington'da ne olursa olsun, Avrupa'nın Ukrayna'ya silah ve fon sağlamaya devam edeceğini söyledi.

Rusya iki yıldan fazla bir süredir saldırı halinde ve bu süre zarfında çoğunluğu Donetsk bölgesinde Ukrayna topraklarının yüzde 1'inden azını ele geçirdi ve acımasız insansız hava araçlarının hakim olduğu çatışmalarda yüz binlerce asker kaybetti.

Çoğu askeri analiste göre geçtiğimiz yılın başından bu yana Pokrovsk ve Chasiv Yar kasabaları için çatışmalara giren Rus ordusunun, Donetsk bölgesinin kuzeyindeki savunması güçlendirilmiş Slovyansk ve Kramatorsk yerleşimlerini yakın gelecekte ele geçirmesi pek olası görünmüyor. 

Putin'in ateşkesleri bozduğuna dikkat çekiliyor; hiçbir şey vermeyerek büyük bir kazanç elde edecek oluşu reddediliyor

Görüşmelere katılan üç ülkenin Avrupalı yetkilileri, yüz binlerce Ukrayna vatandaşının yaşadığı bu stratejik bölgeyi ateşkes karşılığında devretmenin, daha önce birçok ateşkesi bozan Putin'in hiçbir şey vermeyerek büyük bir kazanç elde etmesi anlamına geleceğini söyledi.

Avrupa'nın karşı önerisi, Putin'in Witkoff'a yaptığı teklifin tetiklediği bir haftalık yoğun diplomatik çabaların ardından yapıldı. Kremlin'deki görüşmeden birkaç saat sonra Trump, Avrupa liderleri ve Zelenski ile bir telefon görüşmesi yaparak öneri hakkında bilgi verdi.

Söz konusu görüşmeye ve daha sonraki iki görüşmeye aşina olan üç ülkenin Avrupalı yetkililerine göre, Trump görüşmede, Donetsk'in tam kontrolü karşılığında Rusya'nın güneydeki Zaporijya ve Herson bölgelerinden çekilmeye hazır olduğunu ima etti.

Ancak Witkoff, ertesi gün Avrupalı liderlerin başdanışmanlarıyla yaptığı görüşmede bu iddiasından vazgeçerek, Rusya'nın hem geri çekileceğini hem de cephe hattını donduracağını ileri sürdü.

Cuma günü Avrupalı yetkililer, Putin'in önerileriyle ilgili kafa karışıklığını gidermek için Witkoff ile üçüncü bir görüşme talep etti. Bu görüşmede Witkoff, masadaki tek teklifin Ukrayna'nın ateşkes karşılığında Donetsk'ten tek taraflı çekilmesi olduğunu söyledi. Bu teklif hem Zelenski hem de görüşmelere katılan Avrupalı yetkililer tarafından reddedildi.

Kaynaklar: The Guardian - Wall Street Journal