ABD Başkanı Donald Trump, 10 Şubat Pazartesi günü ABD’ye ithal edilen tüm çelik ve alüminyum ürünlerine %25 oranında yeni gümrük vergisi uygulayacağını duyurdu. Bir Beyaz Saray yetkilisi, gümrük vergisi istisnalarını kaldıran tarifelerin 4 Mart'ta yürürlüğe gireceğini doğruladı.
Trump ilk başkanlığı döneminde, ABD'deki yerli çelik ve alüminyum üreticilerini korumak amacıyla 2018 yılının Mart ayında benzer şekilde çelik ve alüminyum ürünlerine genel olarak tarife uygulamıştı.
Tarife kararı, küresel ticaret dengeleri üzerinde büyük etkiler yaratması beklenen yeni bir hamle olarak değerlendiriliyor.
Hedefte Çin var ama etkilenenler ABD müttefikleri
ABD'nin çeliğin büyük bir kısmını Kanada, Brezilya ve Meksika’dan ithal etmesine rağmen, Trump’ın gümrük vergileri esas olarak Çin’in küresel çelik pazarındaki hakimiyetine karşı bir hamle olarak görülüyor.
Trump, yeni tarifeler hakkında yaptığı açıklamada, “Bu büyük bir olay; Amerika'yı yeniden zenginleştirmenin başlangıcı” ifadelerini kullanarak, politikalarının ABD’nin ekonomik gücünü artırmayı amaçladığını belirtti.
ABD, günümüzde üretim odaklı bir ekonomi olmaktan uzaklaşmış olsa da yılda milyonlarca ton çelik ve alüminyum tüketmeye devam ediyor.
Çelik, otomobillerden gökdelenlere, petrol kulelerinden köprülere kadar birçok sektörde kritik bir rol oynuyor.
Alüminyum ise gıda ve içecek kutularından ticari jetlere, elektrik altyapısından otomotiv sektörüne kadar yaygın bir şekilde kullanılıyor.
Yeni tarifelerin, ABD’de bu ürünlerin üretim maliyetlerini önemli ölçüde artırması bekleniyor. İthal edilen çeliğin fiyatı yükselirse, yerli üreticiler de fiyatlarını artırarak tüketicilere ek maliyet yükleyebilir.
Trump yönetimi, 2018 yılında ilk kez çelik için %25 ve alüminyum için %10 oranında tarifeleri uygulamaya başladığında ithalat kısa vadede düşerken, yerli üretim artmıştı. Ancak, birçok ABD'li üretici, bu hamlenin çelik ve alüminyum kullanan sanayilere zarar verdiğini ve tüketici fiyatlarını artırdığını savunuyor.
Trump’ın ilk döneminde uyguladığı tarifeler nedeniyle ABD iç piyasasında çelik fiyatları keskin bir şekilde yükseldi.
Tarifenin hemen ardından ABD'de sıcak haddelenmiş çelik fiyatları 2018'in ortalarında %50'den fazla arttı. 2018 yılında çelik fiyatları ton başına yaklaşık 800 dolara kadar yükseldi (öncesinde ortalama 600 dolar civarındaydı).
Alüminyum fiyatları da artış gösterdi ancak çelik kadar sert bir yükseliş yaşamadı. LME (London Metal Exchange) üzerinde alüminyum fiyatları yaklaşık %20 arttı.
ABD'de yerli üreticiler avantaj kazandı ancak tüketiciler zarar gördü. Yerli üreticiler artan fiyatlardan fayda sağlarken, inşaat, otomotiv, beyaz eşya gibi çelik ve alüminyum kullanan sektörler daha yüksek maliyetlerle karşı karşıya kaldı.
ABD’deki çelik ve alüminyum ithalatı, 2017-2019 yılları arasında tarifeler nedeniyle %27 azaldı. Ancak, bu azalış uzun vadeli bir başarı sağlayamadı.
Çelik üretimi %7,5 artarken, ithalatın azalması küresel pazarda fiyat dalgalanmalarına yol açtı.
Pandemi sonrası üretim, 2017 seviyelerine ulaşamadı ve ithalat tekrar yükseldi.
Mitchell Metal Products CEO’su Timothy Zimmerman, önceki Trump tarifelerinin şirketine büyük zarar verdiğini belirtti: "Yerel çelik üreticileri fiyatları hızla artırdı. Çelik fiyatları birkaç ay içinde %70 oranında yükseldi. Tedarikçilerimiz sözleşmeleri bozarak ‘Bu fiyata alırsınız ya da hiç almazsınız’ dedi."
Bu durum, ABD’de çelik kullanan sanayilerin rekabet gücünü azaltarak, Avrupa ve Asya’daki rakiplerinin güçlenmesine neden olabilir.
Trump’ın duyurusunun ardından, ABD’deki çelik ve alüminyum şirketlerinin hisse senetleri yükseldi: Nucor Corp hisseleri %5,6; Cleveland-Cliffs hisseleri %17,9; Alcoa (alüminyum üreticisi) hisseleri %2,2 yükseldi.
ABD’nin yeni tarifeleri, Çin gibi ülkelerin çelik ve alüminyum üretim fazlasını küresel pazarda daha düşük fiyatlarla satmasını sağlayabilir
Yeni tarifelerin, ABD’nin büyük ticaret ortakları olan Kanada ve Meksika gibi ülkeleri de etkilemesi bekleniyor. ABD'nin çelik ithalatında en büyük pay Kanada’ya ait olup, toplamın yaklaşık %23'ü buradan geliyor. Ardından Brezilya ve Meksika da önemli çelik tedarikçileri konumunda.
ABD’nin yeni tarifeleri, Çin gibi ülkelerin çelik ve alüminyum üretim fazlasını küresel pazarda daha düşük fiyatlarla satmasına neden olabilir. Bu, AB, Japonya ve Güney Kore gibi ABD’nin müttefiklerine zarar verebilir.
ABD doğrudan Çin’den fazla çelik ithal etmiyor. Çin, ABD çelik ithalatında %2’den daha az bir paya sahip ve sıralamada 10. sırada yer alıyor. Ancak Çin çeliği, dolaylı yollarla ikinci el olarak ABD’ye girmeye devam ediyor. Bazı Çin çelikleri, başka ülkeler üzerinden ABD’ye yeniden satılıyor veya yanlış etiketlenerek ticaret kısıtlamalarından kaçınıyor.
ABD’nin yeni tarifeleri, başta Kanada ve Avrupa Birliği olmak üzere birçok ülke tarafından "korumacı ve haksız ticaret politikaları" olarak eleştirildi.
Kanada’nın Ontario Başbakanı Doug Ford, Trump’ın politikasına tepki göstererek, "Hedef direklerini sürekli değiştiriyor ve ekonomik kaosa yol açıyor." dedi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise AB’nin ABD’ye karşılık vermeye hazır olduğunu belirtti ve şu açıklamada bulundu: "Bu politikalar Avrupa ekonomisine zarar verir ama ABD’ye de zarar verir. ABD enflasyonu artırır ve küresel ticarete darbe vurur."
Avrupa Komisyonu yetkilileri, Trump’ın gümrük vergilerine karşı bir misilleme planı üzerinde çalıştıklarını duyurdu.
Yeni tarifeler Trump’ın "Amerikan sanayisini koruma" stratejisinin devamı olarak görülüyor. Ancak, önceki deneyimler bu politikaların uzun vadede karmaşık ve olumsuz sonuçlar doğurduğunu gösteriyor.
Kısa vadede ABD çelik ve alüminyum üreticileri için avantaj sağlasa da uzun vadede, ABD’de sanayi maliyetleri artırarak, ABD sanayi rekabet gücü düşebilir. Ve tarifelerin küresel etkisi yeni bir ticaret savaşını tetikleyebilir.
Önümüzdeki günlerde ABD’nin müttefiklerinden ve Çin’den gelecek olası ticari misillemeler, küresel piyasalarda yeni dalgalanmalara neden olabilir. Yeni gelişmeler için Trump’ın yapacağını söylediği basın toplantısındaki açıklamalar bekleniyor.
Kaynaklar: AP – The Guardian – CNN – FRED (ABD Merkez Bankası verileri)
Yorumunuz