Rusya’da haziran ayında Rus ordusunun Ukrayna’daki başarısızlıkları eleştirerek, ordu yönetimine başarısız bir isyan başlatan, paralı asker şirketi Wagner grubunun lideri Yevgeny Prigozhin'i taşıyan jet, Moskova'dan St. Petersburg'a giderken düştü.

Devlet haber kanalı RIA Novosti'nin bildirdiğine göre Rusya Acil Durum Bakanlığı biri kadın, üç mürettebat üyesi de dahil olmak üzere jetteki 10 kişinin tümü kazada öldü.

Rusya'nın havacılık ajansı, Prigozhin ve sağ kolu Dmitry Utkin de dahil olduğu jetteki kişilerin bir listesini yayınladı. 

Wagner grubuna bağlı bir sosyal medya sayfası da Prigozhin'in çarşamba günü geç saatlerde öldüğünü bildirdi. Telegram'da Prigozhin'le bağlantılı ‘Gri Bölge’ adlı hesabın yaptığı paylaşımda, "Wagner Grubu'nun başkanı, Rusya'nın kahramanı ve gerçek vatanseveri... Rusya'ya ihanet edenlerin eylemlerinin bir sonucu olarak öldüğü" duyuruldu.

Prigozhin, Vladimir Putin'in Ukrayna'yı tam teşekküllü işgalinde önemli bir rol oynamış ancak haziran ayında paramiliter gücü ile Moskova'ya yönelik tarihi, sonuçsuz bir isyan başlatmıştı.

Rus güvenlik servislerine yakın olduğu bilinen sosyal medya kanallarında paylaşılan videolarda, Moskova'nın kuzeybatısındaki Kuzhenkino köyü yakınlarındaki Tver bölgesine düşen jetin ve kaza yerinin görüntüleri gösterildi. Görüntülerde, acil servislerin bir uçağın yanan karkasına yaklaştığı görülüyordu. 

Rus soruşturma komitesi, kazayla ilgili olarak bir ceza davası açtığını duyurdu. Rus havacılık ajansı Rosaviatsiya, bir soruşturma başlattığını ve uçağın kara kutusunu aradığını bildirdi. 

Wagner bağlantılı Gri Bölge hesabı tarafından yapılan bir başka paylaşımda, jetin Rus uçaksavarları tarafından düşürüldüğü iddia edildi. Kazadan önce sakinlerin "iki karakteristik hava savunma ateşi" patlaması duydukları bildirilen paylaşımda, "Bu, videolardan birinde gökyüzündeki ters çevirme izleriyle doğrulanıyor" denildi.

Bu iddialara karşın askeri uzman Yuri Fydorov, Rus muhalif yayın organı Novaya Gazeta Europe'a verdiği demeçte, uçağın düşme yörüngesinin jette bir patlama olduğunu gösterebileceğini ve kazanın videolarının bir hava savunma füzesinin bırakacağı bir duman izi belirtisi göstermediğini söyledi.

BBC Rus Servisi'nden Pavel Aksyonov da uçaktaki olayların kazaya yol açmış olabileceğine inandığını belirtti ve Embraer jetinin henüz havadayken çalışmayı durdurduğuna dair işaretler olduğunu kaydetti.

Putin, kazanın bildirildiği sırada Ukrayna sınırına yakın Kursk bölgesinde İkinci Dünya Savaşı'nı anmak için düzenlenen bir konserde konuşuyordu. 

Nevada, Tahoe Gölü'nde tatilde olan ABD Başkanı Joe Biden ise gazetecilere verdiği demeçte, "ne olduğunu bilmediği"ni ancak "şaşırmadığı"nı söyledi. Biden, "Rusya'da Putin'in arkasında olmadığı pek bir şey olmuyor" diye ekledi. 

"Putin'in şefi" olarak bilinen, daha önce Kremlin’e ve birçok resmi kuruma catering hizmeti veren bir şirketi olan Prigozhin, Rus ordusu yönetimine karşı haziran ayı sonlarında karşı bir darbe başlatana kadar Rusya'nın Ukrayna’yı işgalinde önemli liderlerinden biriydi. 

Uluslararası araştırmacı gazetecilik kuruluşu Bellingcat’in baş Rusya araştırmacısı Hristo Grozev altı ay içinde Prigozhin ya öleceğini ya da ikinci bir darbe olacağını ileri sürmüştü

Wagner paralı askerleri, Rusya'nın güneyindeki iki büyük şehrin kontrolünü ele geçirip Moskova'ya doğru yürüyüşlerinde iki helikopteri ve bir uçağı düşürürken en az 13 askeri öldürmüş olsalar da, Putin onları affetmiş gibi görünüyordu.

Kremlin ile yapılan bir anlaşma uyarınca, Wagner lideri Prigozhin Alexander Lukashenko'nun aracılığı ile komşu Belarus'ta sürgüne giderek, kamp kurdu. Prigozhin geçen ay yaptığı açıklamada, Wagner askerlerinin Afrika'ya yeniden konuşlandırılacağını söyledi. Pazartesi günü yayınlanan bir videoda, "Rusya'yı tüm kıtalarda daha da büyütmek" için Afrika'da olduğunu bildirdi. 

Prigozhin, Rus güvenlik teşkilatına yeniden entegre edilmiş gibi görünse de, ABD'li yetkililer kendisinin intikamla karşı karşıya kalacağını beklediklerini belirtmişti. CIA direktörü William Burns, geçen ay Aspen Güvenlik Forumu'nda konuşurken, "Putin genellikle intikamın en iyi soğuk yenen bir yemek olduğunu düşünen biri" demişti.

Embraer üretimi özel jet, uçak uçuş izleme sitesi Flightradar24'e göre, Prigozhin'in Rusya'da ve Afrika'ya kadar seyahat etmek için düzenli olarak kullandığı jetle aynıydı. Son zamanlarda, jet Belarus'a geziler yapıyordu. Embraer jeti konumunu en son yayınladığında, Tver yakınlarında 28.000 ft'de uçuyor ve 513 knot yer hızında hareket ediyordu. Rota, uçağın St. Petersburg'a giden normal uçuş yolu gibi görünüyordu. Jet daha önce en son 6 Temmuz'da St Petersburg'a gitmişti. 

Çarşamba günü erken saatlerde, Rus ordusu Prigozhin'e yakın olduğuna inanılan önde gelen general Sergei Surovikin'in havacılık kuvvetlerinin başı olarak görevden alındığı bildirildi. 

Devlet haber kanalı RIA Novosti, Surovikin'in "görevinden alındığı”nı ve yerine Rusya Hava Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Viktor Afzalov'un getirildiğini bildirdi. Surovikin, başarısız isyandan bu yana kamuoyunda hiç görülmedi.

Uluslararası araştırmacı gazetecilik kuruluşu Bellingcat’in baş Rusya araştırmacısı Hristo Grozev, 12 gün önce Financial Times’da yayımlanan, Mikro-Makro'nun alıntıladığı bir röportajda, Putin’in Genelkurmay’ını eleştiren ve ülkede darbe kalkışması yapan Prigozhin’in Putin tarafından hain olarak nitelendirildiğini ve altı ay içinde Prigozhin ya öleceğini ya da ikinci bir darbe olacağını ileri sürmüştü. 

Kaynaklar  Financial Times - Novaya Gazeta