Kıbrıslı Rum ünlü yazar, parlamentoya giren ilk Kıbrıslı Rum kadın, Girneli Rina Catselli dün hayatını kaybetti.

Rina Catselli Kıbrıslı Rum toplumunda en önemli çağdaş oyun ve nesir yazarlarından biri olarak kabul edilir.

83 yaşında yaşama veda eden Rina Catselli eski Girne’nin en büyük oteli olan Dome Otel’i inşa eden Costas Catselli’nin geliniydi. Eşi Stelios Catselli 1964-1977 yılları arasında Girne Belediye Başkanı olarak, ardından [Güney] Kıbrıs Cumhuriyeti eski Sağlık Bakanı (1982) ve [Güney] Kıbrıs Cumhuriyeti eski Savunma Bakanı (1985) olarak görev yapmıştır.

Kayınpederi Costas Catselli Girne'de 1934'te açılan ünlü Dome Otel'i inşa etmiştir.

20 Temmuz 1974'teki Türkiye harekatı sırasında Dome Otel'e önce İngiliz vatandaşları, birkaç gün sonra da yüzlerce Kıbrıslı Rum sığınmıştı.

Rina Catselli kitaplarında Girne’de doğduğunu, 1974 yılının Temmuz ayındaki Türkiye harekatına kadar Girne’de yaşadığını ve harekat sonrası birçok Kıbrıslı Rum gibi Girne’yi terk etmesi için kendisine baskı yapıldığını ifade eder. Catselli Kıbrıslı Rumların adanın kuzeyindeki sahip oldukları her şeyi mülkleriyle birlikte kaybettiklerini vurgular.

Rina Catselli'ye miras kalan Girne'deki çiftliğe ve eve 1974 sonrasında onlarca apartmanlık Palmiye Sitesi inşa edildi

Rina Catselli’nin babasının 1974 öncesinde Girne'de meşhur bir çiftliği vardı. Rina Catselli’nin babasına ait inek çiftliği ve ev, bugün 'Okullar Yolu' olarak bilinen bölgedeydi. Rina Catselli’nin babasından miras kalan en bilinen mülklerinden birisi olan, eskiden ahırların bulunduğu çiftlik ve evin bulunduğu yere 1974 sonrasında onlarca apartmandan oluşan Özyalçın Palmiye Sitesi inşa edilmiştir.

Rina Catselli'nin kayınpederine ait koşu atları bile 1974 sonrasında Kıbrıs Türk tarafında açık artırmada satıldı

Catselli ailesi 1974 sonrasında Dome Otel ve birçok mülkün yanı sıra Girne'de kalan atlarına kadar her şeyi kaybetti.

Bozkurt Gazetesi’nin 12 Mart 1977 baskısına göre Rina Catselli’nin kayınpederi Costas Catselli’nin, eskiden Karakum'da olan, inek ve at çiftliğinden kalan 10 koşu atı da Kıbrıs Türk Hayvancılık Dairesi tarafından 13 Mart 1977’de açık artırmaya çıkarılmıştır. Costas Catselli'nin Karakum'daki çiftliğine ve Dome Otel'e Doğanköy'de zamanında açtırdığı 4 kuyudan ve döşettiği borulardan su sağlanırdı. Bugün Dome Otel'in kullandığı suyun halen bu 4 kuyudan tedarik edildiği bilinmektedir.

Rina Catselli 1938'de Girne'de doğdu. Eğitimini tamamladıktan sonra, İngiliz yönetiminden bağımsızlık kazanma mücadelesini vermek için EOKA'ya katıldı ve İngiliz sömürge yetkilileri tarafından bir ay hapis cezasına çarptırıldı.

1963'te [birleşik] Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Halil Kazım trafik kazasında ölünce seçimle yerine ilk Kıbrıslı Türk milletvekili olarak Ayla Kazım Halit parlamentoya girerken, Rina Catselli de 1981’de Kıbrıs Temsilciler Meclisi'nde görev yapan ilk Kıbrıslı Rum kadın oldu.

Catselli, 1981'den 1996'ya kadar Kıbrıslı Rum milliyetçi parti DİKO'nun bir üyesi olarak Temsilciler Meclisi'nde görev yaptı.

Catselli, 1978’de yayınladığı en ünlü romanı ‘Blue Whale'de ('Mavi Balina') olduğu gibi diğer kitaplarında da 1974 sonrası Girne’den göç ediş sürecini anlattı.

Rina Catselli, 1958'de amatör tiyatroya başladı. Molière'in 'Le Bourgeois Gentilhomme' (Kibarlık Budalası) oyununda yönetmenlik ve oyunculuk yaptı. Ertesi yıl ilk oyununu yazdı ve oyunda oyuncu olarak da yer aldı.

1959'dan 2010'a kadar geçen dönemde 36 oyununun yanı sıra kısa radyo ve TV dizilerinin senaryolarını yazdı.1962'de Kıbrıs Tiyatro Geliştirme Örgütü (OTHAK/Kıbrıs Rum Tiyatro Topluluğu olarak da bilinir) tarafından sahnelenen ‘O anaxios’ ('Değersiz') adlı oyunu ile çalışmaları daha fazla tanınmaya başladı. 1970 yılında, o zamana kadar yazdığı oyunları yedi ciltlik bir koleksiyonda, 'On Yıl Tiyatro-1959' adıyla yayınlandı. 

Catselli, 1973'te Chryssopolitissa yayınevini kurdu. 

Ertesi yıl, 1974'te Girne'den ayrıldıktan sonra, [Güney] Lefkoşa'daki OTHAK birçok oyununu sahnelemeye başladı.

Oyunları Kıbrıs Rum tiyatrosu Theatro Ena ve İtalyan Accademia Nazionale di Arte Drammatica Silvio D'Amico tarafından da oynandı.

Catselli ayrıca en çok bilineni 1978'de basılan, İngilizceye 'Mavi Balina' ('Blue Whale') olarak çevrilen romanla birlikte dokuz roman yazdı. Çalışmalarında sıklıkla Kıbrıs'ın tarihi ve halk geleneğinden ilham aldı. Hem sosyal drama hem de hiciv yazdı. 

2017 yılında Armida Yayınları tarafından ‘Girne'nin Efsanesi: Costas Catsellis'in Hayatı ve Dönemi’ adlı kitabının İngilizce çevirisi yayınlandı. İngilizce çevirisi mevcut olan diğer eserleri arasında 'Blue Whale', (Mavi Balina), anı kitabı 'Refugee in My Homeland: Cyprus 1974' (Memleketimde Mülteci: Kıbrıs 1974) ve 'Kyrenia: A Historical Study' ('Girne: Tarihi bir Araştırma') bulunmaktadır. 

Catselli, 2010 yılında "Kıbrıs Cumhuriyeti Edebiyat, Sanat ve Bilim Ödülü"nü aldı.