Güneydoğu Asya, son on yılın en ölümcül sınır çatışmalarından birine tanıklık ediyor. Tayland ve Kamboçya arasında yıllardır süregelen sınır gerilimi, perşembe günü Surin bölgesinde patlak veren silahlı çatışmayla doruk noktasına ulaştı. Taylandlı yetkililer, olayda 11 sivilin ve bir askerin hayatını kaybettiğini, 30’dan fazla kişinin ise yaralandığını bildirdi.

İki taraf da birbirini suçluyor: “İlk ateşi onlar açtı”

Tayland ordusu, Kamboçya’nın dört Tayland eyaletindeki sivil alanlara roket saldırısı düzenlediğini, bunun üzerine F-16 savaş uçaklarıyla karşı saldırıya geçtiklerini açıkladı. Kamboçyalı yetkililer ise iddiaları reddederek, Taylandlı askerlerin tartışmalı Prasat Ta Muen Thom tapınağında ilk ateşi açtığını ve kendilerinin ancak 15 dakika sonra karşılık verdiğini söyledi.

Tarihi tapınak yine çatışma alanı oldu

Silahlı çatışmalar, uzun süredir mülkiyet ihtilafına konu olan Prasat Ta Muen Thom tapınağı çevresinde yoğunlaştı. Bu yapı, 9. yüzyıldan kalma Khmer İmparatorluğu'nun mirası olarak Tayland-Kamboçya sınırında yer alıyor ve her iki ülke de üzerinde hak iddia ediyor. Perşembe günü tapınak çevresinde ağır silah sesleri duyuldu.

Taylandlı yetkililer: 12 ölü, 30'dan fazla yaralı

Tayland Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, çatışmalarda 11 sivil ve 1 asker öldü, 24 sivil ve 7 asker de yaralandı. Ölü ve yaralı sayısına ilişkin resmi bir açıklama yapmayan Kamboçya tarafı, bölgedeki çatışmaların devam ettiğini ve bilançonun henüz netleşmediğini bildirdi.

Tansiyonu artıran geçmiş: Mayın patlaması ve önceki ölümler

Gerginlik, mayıs sonunda sınırda bir Kamboçyalı askerin öldürülmesiyle tırmanmıştı. Çarşamba günü ise bir Taylandlı askerin kara mayını patlaması sonucu bacağını kaybetmesi, gerilimi patlama noktasına taşıdı.

Liderlerden sert açıklamalar: “İstila”, “Saldırganlık”

Tayland’da görevden uzaklaştırılmış ancak iktidar partisinin liderliğini sürdüren Paetongtarn Shinawatra, Kamboçya’yı “Tayland topraklarına silahlarla saldırmakla” suçladı. Kamboçya Başbakanı Hun Manet ise Tayland’ın “silahlı bir istila girişiminde bulunduğunu ve meşru müdafaa dışında seçeneklerinin kalmadığını” söyledi.

2011’i hatırlatan büyük kriz: Onlarca ölü, binlerce göç

Uzmanlara göre bu çatışma, 2011’de yaşanan ve en az 15 kişinin öldüğü, on binlerce sivilin yerinden edildiği çatışmalardan bu yana bölgedeki en ciddi askeri gerilim. O dönemden bu yana sınırdaki mülkiyet ihtilafları tamamen çözülememişti.

Çin devreye giriyor: “Endişeliyiz” açıklaması geldi

Çatışmalar, Çin’in Güneydoğu Asya’daki artan etkisi açısından da dikkatle izleniyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun, Pekin’in olaylardan “derin endişe” duyduğunu ve iki taraf arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduklarını belirtti. Bu açıklama, Çin'in bölgede diplomatik etkisini artırmaya dönük bir hamle olarak yorumlanıyor.

Siyasi skandalların gölgesinde sınır gerilimi

Tayland’daki iç siyasi kriz de sınır çatışmasını daha karmaşık hale getiriyor. Kriz, uzun süredir iktidarda olan Kamboçya Senota Başkanı Hun Sen'in, Tayland Başbakanı Paetongtarn Shinawatra ile 15 Haziran'da yaptığı özel bir telefon görüşmesini kamuoyuna sızdırılmasıyla başladı. 38 yaşındaki Taylan başbakanı, kendisi de eski başbakanlardan milyarder iş adamı Thaksin Shinawatra'nın kızı.

Telefon görüşmesinin konusu sınır anlaşmazlığıydı. Sızan kayıtta Taylandlı dinleyiciler Paetongtarn’ın 72 yaşındaki Hun Sen'e gereğinden fazla saygı gösteriyormuş gibi göründüğüne tanık oldu. Tayland Başbakanı Kamboçya Senato Başkanı'na "amca" dedi ve ayrıca Tayland ordusunu küçümsüyor gibiydi.

Kaydın kamuoyunda duyulmasının ardından Paetongtarn özür diledi ve telefondaki tavrının diplomatik bir taktik olduğunu savundu. Ancak, tercümanlar aracılığıyla yürütülen görüşmenin algılanan tonu bir infiale yol açtı.

Bir grup senatör, Paetongtarn'ın görevden alınmasını talep ederek ülkenin anayasa mahkemesine dilekçe verdi. Mahkeme, 1 Temmuz'da şikayeti değerlendirmeyi kabul etti ve Paetongtarn'ı  görevden uzaklaştırdı.

Haberin tamamını New York Times’tan okuyabilirsiniz.