Sırbistan medyasındaki farklı yayın organlarının yayımladığı haberlere göre, ‘Sırbistan ile Türkiye arasındaki Stratejik Anlaşma’ uyarınca Türkiye Cumhuriyeti devlet yetkililerinin önerdiği Taşyapı İnşaat, Sırbistan’da birçok projenin yüklenicisi olarak faaliyet gösteriyor.

Ancak Taşyapı ve direktörü Emrullah Turanlı aldığı ihaleleri erteleye erteleye halen bitiremediği gibi Sırp hükümetinden birçok ihale almasıyla tanınan Sırp ortağı ile de davalık oldu.

28 Mart 2024 tarihinde Sırp yayın organı haftalık Radar dergisinin yayımladığı ve iki resmi görevli arasında geçen konuşmaya ilişkin bir ses kaydı, Sırbistan’da Taşyapı’nın ihaleleri nasıl aldığı tartışmalarını alevlendirdi.

Daha önce Sırp Cumhuriyeti’nden aldığı ihalelerde ‘son teslim tarihlerini ertelemesi ve kötü inşaat kalitesi’ ile tanındığı ileri sürülen Taşyapı’ya neden yeni ihalelerin de ısrarla verildiği araştırılıyor.

Sırp medyasından Nova, Taşyapı’nın Sırbistan'daki çalışmalarında ‘usulsüzlükler’ ve ‘skandallar’ yaşandığını ileri sürdü ve ihalelerde ki son teslim tarihlerinin aşılması ve Taşyapı Sırbistan şubesi eski müdürü Omar Musabegović’in rüşvet verdiği iddiasıyla gözaltına alınmasını bu skandallara örnek olarak gösterdi.

Yerel ve muhalif televizyon kanalı N1 ise, araştırmacı gazetecilik kuruluşu Suç ve Yolsuzluk İhbar Ağı'nın (KRIK) bildirdiği üzere, Taşyapı ve iş ortağı Millennium’un Niş ve Vranje kentlerinde güvenlik güçleri için daireler inşa etmek üzere 15 milyon euro değerinde bir ihale aldığını ve bu rakamın ihaleye çıkan bakanlığın ihale öncesi yaptığı tahminden yüzde 18 daha yüksek olduğunu bildirdiğini belirtti.

Suç ve Yolsuzluk İhbar Ağı'na göre, devlet yalnızca bir teklifi kabul etti ve hatta görüş bildirmesi istenen ve halen Maliye Bakanı olan Sinisa Mali'nin bile itirazı olmadı. Sadece birkaç ay sonra, Mart 2019'da bir skandal daha patlak verdi çünkü Taşyapı’nın Sırbistan şubesinin [eski] müdürü Omar Musabegović bir taşeron firmaya iş vermek için 20 bin euro rüşvet talep ettiği iddiasıyla gözaltına alındı.

Sırbistan İnşaat, Ulaştırma ve Altyapı eski bakanı Zorana Mihajlović, Sırbistan’ın Radar haber portalına yaptığı açıklamada, ‘Sırbistan ile Türkiye arasındaki Stratejik Anlaşma uyarınca’ ve ‘Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın önerisiyle’ Taşyapı'nın birçok projenin yüklenicisi olarak Türk tarafından seçildiğini ileri sürdü. Belgrad-Saraybosna Otoyolu projesinde Kuzmin-Sremska Raca yolunun inşası, Novi Pazar – Tutin Karayolu’nun yeniden yapımı ve Pozega-Kotroman otoyolunun tasarım ve teknik dokümantasyonunun hazırlanması gibi projelerde ihaleyi Sırp ortağı ile alan Taşyapı için eski bakan, "Bu Türk şirketiyle yetersiz işçi sayısı, gecikmeler ve özellikle de apartman inşaatı sırasında birçok sorun yaşandığını" vurguladı ve bu yüzden Bakanlık olarak defalarca tepki gösterdiklerini açıkladı. Sadece Belgrad'dan Saraybosna'ya giden iki otoyolun yapımı toplamda yaklaşık 2 milyar euroya mal olacağı tahmin edilmişti.

Forbes Sırbistan ise bu sene ocak ayı sonu yaptığı yayında Taşyapı’nın ‘kredi derecelendirme kuruluşlarına göre kredi itibarının kötüleştiği’ni, aynı zamanda ‘Taşyapı'dan alacaklarını mahkeme yoluyla tahsil etmeye çalışan şirketlerin listesinin uzadığı’nı ileri sürdü.  Aynı haberde, Taşyapı’ya Sırbistan’da bir zamanlar iş ortağı olan Millennium Team ile yaşadığı anlaşmazlıklar sonucu Sırp ortağı tarafından yaklaşık 10 dava açıldığı kaydedildi.

Taşyapı’nın eski Sırp ortağı Millennium’la birlikte aldığı Niş ve Viranje’de Sırbistan’da güvenlik güçleri için yapılan 376 ucuz daireden oluşan toplu konut projesinde artık birbirine ‘düşman’ hale geldiği belirtiliyor. Kamuya açık verilere göre Millennium, 2021 ile 2023 yılları arasında Sırbistan'da Taşyapı’ya karşı yaklaşık 10 dava açtı. Bazı davalar karara bağlandı ve çoğu davaya itiraz edildi ve temyiz süreci devam ediyor.

Forbes Sırbistan haberinde, Taşyapı ile geçmişte iş yapan bazı şirketlerin temsilcilerinin resmen yanıt vermeye yanaşmasalar da gayri resmi olarak, Taşyapı’nın ödemelerinde çok uzun gecikmeler yaşanması nedeniyle dava açtıklarını söyledikleri aktarıldı.

Dava açan şirketlerden biri Taşyapı’dan birkaç ay boyunca alacaklarını normal bir şekilde almaya çalıştıktan sonra dava açmak zorunda kaldıklarını ifade etti ve şirket temsilcisi "Herkese borcu olan, kimseye ödeme yapmayan bir şirket." dedi.

Aynı haberde, Taşyapı’nın mali raporundaki verilere de değiniliyor: Taşyapı’nın Sırbistan şubesi ticari faaliyetten kâr elde ediyor. Şirketin toplam geliri, Sırbistan’da kurulduğu 2018 yılından bu yana büyük bir artış gösterdi ve kâr 2018’de 4.000 Sırp dinarından 2021'de 12,95 milyar Sırp dinarına ulaştı. Gelirleri 2022'de 13 milyar dinardan 7,3 milyar dinara düştü. Taşyapı’nın 2022 yılı kârı, bir önceki yıl elde ettiği 2,8 milyar dinardan 1,3 milyar dinara indi. 

2022'de Taşyapı’nın işlerinin bir önceki yıla göre daha kötü seyrettiği ileri sürülen haberde, şirketin gelirindeki ve kârındaki düşüşe rağmen çalışan sayısının arttığına ve 2022'nin sonunda Taşyapı’nın 173 işçiyi istihdam ettiğine dikkat çekildi.

En son verilere göre Taşyapı Sırbistan şubesinin göstergelerinin çoğu düşüşte ve bu nedenle şirketin uzun vadeli yükümlülükleri 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 200'den fazla arttı. Üstelik şirketin tedarikçilerine 567 güne varan son derece uzun ortalama sürelere ödemeler yapabildiği iddia edildi.

N1 haberinde, ‘Sırbistan'da biri için altın çağ yaşanıyorsa, o da Taşyapı şirketidir. Sadece üç yılda, 2019'dan 2021'e kadar, gelirleri 134 milyon dinardan 12,96 milyar dinara neredeyse yüz kat artarken, net kârı 52 milyondan 2,8 milyar dinara 54 kat arttı. Mevcut son verilere göre, şirket 2022 yılını 7,3 milyar gelir ve 1,3 milyar dinar kârla kapattı, sadece son iki yılda Taşyapı’nın sahipleri 35 milyon eurodan fazla kâr elde etti’ iddiasını dile getirdi.

Sırbistan'da yaşananlar KKTC'deki oldubittilere ne kadar benziyor!

KKTC’de Taşyapı İnşaat 27 Eylül 2012’de Ercan Havalimanı işletme ihalesini, daha önceden havaalanı yapmış ve bitirmiş olmak şartına uyan ortağı, 40 havalimanı inşa etmiş Terminal Yapı ve sahibi Mehmet Alp Delimollaoğlu ile birlikte almaya hak kazanmıştı. Ancak Terminal Yapı, Taşyapı ve direktörü Emrullah Turanlı’ya yetki gaspı ile suçlayan bir dava açmış, havalimanı inşaatında tecrübeli taraf ve % 20 ortak olarak, işletme kârından paylarını alamadıklarını ve hak ettikleri paranın Taşyapı’nın hesabına aktarıldığını iddia etmişti. 

2012’den itibaren 4 senede tamamlanacak yeni Ercan Havalimanı 2016 yerine 20 Temmuz  2023’de, ihale şartnamesindeki son tarihten 7 yıl sonra birçok sorunla birlikte açılmıştı. Arada birden fazla kez vergi ötelemesi ve vergi muafiyeti alan Taşyapı, defalarca piyasaya olan borçlarını ve elektrik borçlarını ödememesiyle gündeme gelmişti.

2023’de Yüksek İdare Mahkemesi, KKTC Bakanlar Kurulu'nun Taş Yapı şirketine verdiği özel inşaat yapma iznini ve Müteahhitlik Karnesi’ni iptal etmişti.

Taşyapı Türkiye'de son 3 senedir hiç vergi ödemedi

Türkiye merkezli Taşyapı’nın, Kıbrıs, Sırbistan, Özbekistan, Almanya, Arnavutluk, Kazakistan, Bosna-Hersek ve Mali'de şubeleri olmasına, Afrika’da madencilik ve tren yolu projeleri için yatırım anlaşmaları yapmasına ve Kıbrıs'ta Ercan Havalimanı’nı işletmesine karşılık 2021, 2022 ve 2023'te hiç vergi vermediği iddia edildi.

Türkiye’de devletten son beş yılda 28 milyar 333 milyon TL'lik ihale, 500 milyon TL'ye yakın vergi indirimi alan Taşyapı son üç senede vergiye tabi kazanç bildirmedi.

KKTC’de Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Milletvekili Salahi Şahiner, geçen hafta Ercan Havalimanı işletme süresinin 1045 gün uzatılarak, 2044’ün Kasım ayına çekildiğini duyurmuş, alınan karar ile, geçtiğimiz yıl yapılan 59 milyon Euro vergi bağışı yetmezmiş gibi, üzerinden bir yıl geçmeden, Emrullah Turanlı’ya toplamda 100 milyon Euro civarında bir rant kapısı daha açıldığını ifade etmişti.