Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), Adana, Şanlıurfa, Gaziantep, Diyarbakır, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman, Osmaniye ve Kilis’i etkileyen, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin Türkiye ekonomisi için 84 milyar doları aşan bir mali hasar yaratacağını tahmin etti.

TÜRKONFED, ‘2023 Kahramanmaraş Depremi Afet Ön Değerlendirme Durum Raporu’nda, Afet bölgesi ilan edilen 10 ilde toplamda 13,3 milyon insanın, yani Türkiye’deki toplam nüfusun yüzde 15,7’si yaşamakta olduğunu ve Türkiye geneli nüfus yoğunluğu 110 iken, afet bölgesinde bu oranın 151’e ulaştığını kaydetti.

Deprem bölgesindeki illerin toplam milli gelirden aldığı pay yüzde 9,3 iken tarım, sanayi ve imalat sektörlerinin payı GSYH (Gayri safi yurtiçi hasıla) paylarının üzerinde yer almaktadır. 

10 ilin tarım sektörü ülke milli gelirdeki payı yüzde 14,3 ile önemli bir yere sahipken finans ve sigortacılık sektörünün payı sadece yüzde 4,4’tür. 

Afet bölgesindeki illerde ülke çapındaki toplam girişimlerin yüzde 11,7’si, gelir vergisi faal mükelleflerinin yüzde 11,1’i, kurumlar vergisi faal mükelleflerinin yüzde 9,2’si ve KDV faal mükellefler yüzde 10,5’i bulunmaktadır. 

Deprem afetine maruz kalan iller ülke çapındaki bitkisel üretimin yüzde 20,9’unu, tahıllar ve diğer bitkisel üretiminin yüzde 12’sini üretirken, toplam işlenen tarım alanının yüzde 14,5’ine, büyükbaş hayvanların yüzde 12’sine ve küçükbaş hayvanların 16,3’üne sahiptir. 

İlgili 10 il; toplam kredilerde yüzde 9, mevduatlarda yüzde 5,2 ve takipteki kredilerde yüzde 17,6 paya sahiptir. 

Tekstil ve tekstil ürünleri sektörü kredileri yüzde 40’ı, metal ve işlenmiş maden sektörü kredileri yüzde 18,3’ü, ziraat ve balıkçılık sektörü kredileri yüzde 15,5’i ve toplam tüketici kredilerinin yüzde 10,4’ü deprem bölgesindeki illerde dağılım göstermektedir. 

Afet bölgesinde yer alan iller Türkiye’nin toplam ihracatın yüzde 8,7’sini gerçekleştirmektedir. 2022 yılında 19,76 milyar dolarlık bu ihracatın, 10,52 milyar dolar ile yarısından fazlası Gaziantep’te gerçekleşirken, Hatay 3,56, Adana 3 ve Kahramanmaraş 1,46 milyar dolar ihracat yapmıştır. Hububat, bakliyat, yağlı tohum ve mamulleri, çelik, tarım ürünleri, tekstil ve hammaddeleri, hazır giyim ürünleri öncü ihracat kalemleridir.

Raporun, ekonomist Dr. Haluk R. Tükel tarafından hazırlanan ‘Makroekonomik Etki Analizi bölümünde, Marmara Depremi verilerinin kullanıldığı metodoloji ile Kahramanmaraş Depremi’nin 72.663 can kaybına ve 2021 yılı dolar verileriyle karşılaştırıldığında 84,1 milyar dolar mali hasara neden olacağı tahmin edildi. 

2023 Kahramanmaraş Depremi’nin tahmini mali hasarının 70,75 milyar dolarını konut zararı, 10,4 milyar dolarını milli gelir kaybı ve 2,91 milyar dolarını ise işgünü kaybı oluşturdu.

Raporda ayrıca afet bölgesindeki illerin milli gelire katkılarındaki azalmaya paralel olarak afete maruz kalan 10 ilin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da etkisiyle, 19,76 milyar dolardan 15 milyar doların altına düşebileceği tahmin edildi.

Depremin doğal bir sonucu olarak büyük bir göç dalgasının Adana’dan, İstanbul’a kadar geniş coğrafyaya doğru gerçekleşeceği öngörülürken, 2023 yılı bütçe açığı 659,6 milyar TL olarak hedeflenmesine karşılık deprem sonrasında bütçe açığının en azından 1 trilyon TL’nin üzerine çıkması beklenebileceği belirtildi.

Ayrıca 2023’te nominal milli gelirin 18 trilyon TL’yi aşacağı beklentisinden hareketle, bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 5,4’ün üzerinde gerçekleşmesinin oldukça mümkün olduğu değerlendirilmesi yapıldı.
Kaynak: TÜRKONFED