Rusya ve Çin'in öncülük ettiği, Batı dünyasına karşı 'alternatif' olmak iddiasındaki BRICS'e Türkiye'nin de üye olması gündemdeyken, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Rusya’nın Kazan kentinde 20-24 Ekim arasında yapılacak 16’ıncı BRICS Zirvesi'ne katılacağı bildirildi.
4 Eylül 2024'te Rusya Cumhurbaşkanlığı Yardımcısı Yury Ushakov, Türkiye'nin BRICS'e tam üyelik başvurusunda bulunduğunu açıklamış, AK Parti sürecin devam ettiğini duyurmuştu.
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye'nin BRICS’e ilgisinin perde arkasında AB'den dışlanması ve beklediği tavrın gösterilmemesi olduğunu kaydetmişti
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, daha önce, haziran ayında yaptığı bir açıklamada, 'BRICS'in ekonomik bir platform' olduğunu ve 'Türkiye'nin başka platformlara da üye olduğu'nu hatırlatarak, Türkiye’nin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, D-8 ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı gibi farklı ekonomik platformların içinde yer aldığını belirtmişti. Fidan, BRICS'in Avrupa Birliği'ne alternatif değil, tamamlayıcı olduğunu söylemişti.
Dışişleri Bakanı Fidan, Türkiye'nin BRICS’e ilgisinin perde arkasında AB'den dışlanması ve beklediği tavrın gösterilmemesi olduğunu bildirmişti. Türkiye’nin içinde bulunduğu kuruluşlara bağlılığı ve yükümlülüklerinin, muhataplarının da aynı şekilde bağlı olduğu sürece devam edeceğini aktaran Fidan, “AB ile olan ilişkililerimizin seyrinde bugünkü durumda olmasaydık, AB ileri adım atma konusunda irade koyabilseydi, uluslar ötesi değil medeniyetler ötesi gibi davranabilseydi aslında bizim buradaki belli konulara bakış açımız daha da değişebilirdi” demişti.
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'dan oluşan BRICS grubu, en büyük gelişmekte olan ekonomilerden bazılarını içeriyor. Grup, Çin'in genişlemeye yönelik görüşleri doğrultusunda bu yılın başında İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Etiyopya ve Mısır'ın katılımıyla dört yeni üye daha kazandı. Arjantin de davet edilmişti ancak Devlet Başkanı Javier Milei, göreve geldikten kısa bir süre sonra, Aralık 2023'te BRICS’ten çekildi. Suudi Arabistan da davet edilmesine rağmen henüz gruba katılmadı.
Genişletilen grubun ismi henüz açıklanmadı ancak "BRICS+" olması bekleniyor.
BRICS grubu, Batılı ulusların, hükümetlere kredi veren Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası gibi önemli küresel kuruluşlara hakim olduğunu ve gelişmekte olan ekonomiler için "daha fazla söz hakkı ve temsil" olmasını savunuyor.
BRICS 2014'te Yeni Kalkınma Bankası'nı kurdu
2014 yılında BRICS ülkeleri altyapıyı canlandırmak için kredi sağlamak amacıyla Yeni Kalkınma Bankası'nı kurdu.
Banka, 2022 yılı sonuna kadar gelişmekte olan ülkelere yeni yollar, köprüler, demiryolları ve su temini projeleri için yaklaşık 32 milyar dolar sağladı.
Trinity College Dublin'den Prof. Padraig Carmody'ye göre, "Çin, BRICS aracılığıyla gücünü ve etkisini özellikle Afrika’da artırmaya çalışıyor. Küresel güney için öncü ses olmak istiyor."
Gruptaki diğer büyük dünya gücü olarak Rusya’nın ise farklı bir amacı var:
Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House'dan Creon Butler, "Rusya, BRICS’i Batı'ya karşı verdiği mücadelenin bir parçası olarak görüyor ve BRICS Ukrayna'nın işgali sonrasında uygulanan yaptırımların üstesinden gelmesine yardımcı oluyor" diyor. İran'ın üyeliğinin BRICS'in Batı karşıtı yapısını artırabileceğini de sözlerine ekliyor.
BRICS'in ne tüzüğü ne resmi bir üyelik prosedürü var
BRICS’e katılım için resmi bir prosedür tanımlanmamıştır. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'a göre, birliğe dahil olmak üzere adaylar görüşülürken, başvuran ülkenin yetkisi ve uluslararası arenadaki konumu değerlendiriliyor. Lavrov, tüm BRICS üyelerinin benzer düşünen ülkeleri kabul etmekten yana olduğunu ve benzer düşünmekle kastedilenin "çok kutupluluğa ve daha demokratik ve adil uluslararası ilişkilere ihtiyaç olduğuna inanan" ülkeler olduğunu iddia ediyor.
Şu anda Türkiye ile birlikte BRICS’e Cezayir, Bangladeş, Bahreyn, Venezuela, Pakistan, Malezya, Kazakistan ve Azerbaycan dahil olmak üzere yaklaşık 30 ülke üyelik başvurusunda bulundu. Bu ülkelerin yetkilileri, BRICS üyeliğinin dünya sahnesinde çeşitli konuları daha etkili bir şekilde ele almalarını ve ulusal çıkarlarını savunmalarını sağlayacağını belirtiyor.
BRICS dönem başkanlığını Ocak 2024’ten bu yana Rusya yürütüyor
BRICS'in bir sekreteryası veya tüzüğü yoktur. Dönem başkanlığı zirvenin ev sahibi ülkesi tarafından yürütülür. Liderler toplantısı her yıl düzenlenir. Son toplantı 22-24 Ağustos 2023'te Güney Afrika başkanlığındaydı. 2013'ten beri BRICS'e başkanlık eden ülke coğrafi ve jeopolitik olarak kendisine yakın ülkeleri zirvelere katılmaya davet ediyor. Ocak 2024'ten beri Rusya organizasyona başkanlık ediyor. Rusya'daki zirve 22-24 Ekim'de Kazan'da yapılacak.
BRICS’te dışişleri bakanları, maliye, sağlık, eğitim, bilim ve tarım bakanları ve güvenlik konseyleri sekreterleri düzeyinde düzenli müzakereler yapılmaktadır.
2015'ten bu yana BRICS sivil, parlamento ve gençlik forumları ile medya zirveleri düzenlenmiştir. Bugün BRICS çerçevesinde enerji verimliliği, iklim değişikliği, gıda güvenliği, yoksulluğun azaltılması, sürdürülebilir kalkınma ve uluslararası finans kuruluşlarının faaliyetleri gibi alanları kapsayan 20'den fazla müzakere platformu bulunmaktadır.
İstatistikler
2023 yılında Dünya Bankası'na göre BRICS ülkelerinin GSYİH'sindeki payı %26 (G7 ülkelerinin %43,7’dir) ve reel GSYİH'si %31,5'e ulaştı. G7 ülkelerinin %30’dur.
BRICS'in toplam GSYİH'sine katkının %70'i Çin tarafından sağlandı. Hindistan %13, Rusya %8, Brezilya %7 ve Güney Afrika %2 paya sahipti. Birliğin genişlemesinden sonra, satın alma gücü paritesindeki payı küresel GSYİH'nin %35'ine yükseldi. 2023 sonuçlarına dayanan hesaplamalarla bu tür veriler Ocak 2024'te Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina tarafından ifade edildi.
Ayrıca Hindistan Devlet Bankası'nın hesaplamalarına göre, BRICS'e yeni ülkelerin katılımıyla grubun küresel petrol üretimindeki payının %18'den %40'a yükselmesi, küresel ödeme sisteminde ve dünya petrol fiyatlarında önemli değişikliklere yol açmıştır.
BRICS+ ülkeleri dünya nüfusunun %46'sını (8,1 milyar) oluşturuyor.
Yorumunuz