Dünya

İsrail muhalefet partileri Filistin’le çatışmadan Netanyahu’yu sorumlu tutuyor

İsrail'de muhalefet partileri Netanyahu’ya ateş püskürüyor.

Silahlar konuşurken, İsrail’in iç siyasi çekişmeleri genel olarak sessizleşir.

Ülke savaşın eşiğindeyken, muhalefet genellikle hükümetin etrafında toplanır.

Bu sefer değil.

Gazze ile yaşanan çatışma çarşamba günü daha fazla ölüm ve yıkıma yol açarken Binyamin Netanyahu'nun baş rakibi, kaostan başbakanı suçladı ve Netanyahu’yu devirmek için çalıştığını söyledi. 

Muhalefetin merkezdeki lideri Yair Lapid, geçen haftaki olaylara atfen Facebook hesabından “Netanyahu ve hükümetini yerinde tutmanın bir bahanesi olamaz. Tam tersi. Mümkün olan en kısa sürede değiştirilmesinin nedeni tam da bunlar" diye yazdı. 

Hava saldırıları ve fırlatılan roketler sonucunda onlarca kişinin öldürülmesi ile tırmanan kriz, İsrail siyasetinde çok önemli bir noktaya geldi.

Daha birkaç gün önce, yolsuzluk suçlamalarıyla yargılanan ve iki yıl içinde dört seçimden sonra hâlâ hükümet kuramayan Netanyahu, görevdeki üst üste 12 yılın ardından iktidarı kaybetmenin eşiğinde görünüyordu.

Lapid'e göre, Parlamento'dan güvenoyu alması ve çoğunluğa sahip olabilecek bir koalisyon oluşturabilmesi için Netanyahu’ya bir şans verilmişti. Potansiyel koalisyon ortakları, birbirleriyle çatışan gündemlere ve ideolojilere sahip farklı bir küçük partiler grubudur ve koalisyonu kurmak için 2 Haziran'a kadar süre var.

Muhalefet, ihmalleri ve mevcut krize yol açan başarısızlıkları nedeniyle Netanyahu’nun gönderilmesi için artık daha fazla neden olduğunu savunuyor.

Ancak analistler, şiddetin, aynı zamanda Netanyahu karşıtı kampın partileri arasındaki soldan sağa uzanan siyasi yelpazedeki temel farklılıkların da altını çizdiğini söylüyor. Alternatif koalisyon görüşmelerinin ilk ivmesi, şiddetin patlak vermesiyle yavaşladı ve Netanyahu'nun destekçilerine bu partileri sabote etmeleri için daha fazla zaman sağladı.

Kudüs İbrani Üniversitesi'nden siyaset bilimi profesörü Reuven Hazan, "Roketler fırlatılırken ve saat ilerlerken süreç pazarlık yapmayı çok ama çok zorlaştırıyor. Başlamak için yeterince karmaşık olan müzakereler daha karmaşık hale geliyor ve bu durum da Netanyahu'nun lehine işliyor" dedi.

Mansour Abbas

Olası bir Netanyahu karşıtı koalisyonun anahtarlarından birini tutan, şu anda Parlamento'da dengeyi elinde bulunduran, Raam olarak bilinen küçük bir Arap İslamcı partinin lideri Mansour Abbas.

Tarihsel olarak, Arap partileri İsrail siyasetinde marjinal bir rol oynadılar. Ana akım iktidar partileri, düşmanca ve istikrarsız bir bölgede yer alan İsrail’in özellikle güvenlik sorunlarına odaklanarak Parlamentodaki Arap oylarına güvenmek konusunda isteksiz davrandılar. Arap milletvekilleri de koalisyon hükümetlerine katılmaya ve İsrail’in Batı Şeria’daki askeri eylemlerini ve işgalinin sorumluluğunu paylaşmaya istekli değiller.

Abbas tüm bunları değiştirmeyi planlamıştı. Netanyahu ile müzakereler başarısız olduktan sonra, Lapid ile işbirliği yapmaya yöneldi. Daha sonra, geçen hafta Kudüs'te dini ve milliyetçi gerginlikler zirveye çıkarak askeri çatışmayla doruğa ulaşınca, Abbas, Raam'ın koalisyon görüşmelerine katılımını resmen askıya aldı, ancak İsrail'deki Arap azınlığa fayda sağlamak için alternatif bir hükümeti desteklemeyi de reddetmedi. Arap nüfusu İsrail nüfusun yaklaşık beşte birini oluşturuyor.

Abbas, çarşamba günü İsrail radyosunun Arapça servisine verdiği röportajda, "Yangın söndükten sonra, bir hükümet kurmak için siyasi müzakerelere geri dönmekten başka çare kalmayacak. İsrail siyasetinde toplumumuz için önemli bir rolü doldurmak için gerçek bir fırsata sahibiz" dedi.

Pek çok analist, İsrailliler ile Filistinliler arasında artan şiddetin, Abbas'ın bir koalisyona katılmasının önünde yeni engeller yaratacağına inanıyor. 

Profesör Hazan, çeşitli partilerin Netanyahu'yu devirmek için birlikte çalışmanın bir yolunu bulmaya çalıştıklarını söyleyerek Netenyahu için "Muhalif ideolojiler bir elini arkadan bağladıysa, şimdi iki eli de arkadan bağlı" dedi.

Yahudi-Arap ilişkilerini destekleyen bir kuruluş olarak Givat Haviva'ya bağlı Eşitlik ve Paylaşılan Toplum Merkezi'nden Mohammad Darawshe, Arap partileri arasındaki eğilimin "yeni siyasi angajman"a girmek olduğunu söyledi. Ancak koalisyon görüşmeleri ne kadar uzar ve şiddet ne kadar kötüye giderse, Netanyahu karşıtı bloğun sol, sağ ve Arap kanatları arasındaki anlaşmazlığın da o kadar artacağını vurguladı.

Mohammad Darawshe, "Yalnızca politikacılar arasında değil, aynı zamanda destekçileri arasında da kutuplaşma büyüyor" dedi.

Çatışma yoğunlaştıkça, Netanyahu kendine olan güvenini yansıtmaya ve iktidarının çökmekte olduğu fikrini ortadan kaldırmaya çalıştı.

Çarşamba günü kuzey İsrail'de Yahudi-Arap karma bir şehir olan Acre'ye yaptığı ziyarette "Birisi burada birleşik ve güçlü bir liderlik olmayacağını düşünüyorsa, yanılıyor. İsrail'i dışarıdaki düşmanlardan ve içerideki isyanlardan korumak için tüm gücümüzle çalışıyoruz" dedi.

Kudüs’den bir kamuoyu araştırma şirketi sahibi, siyasi analist Mitchell Barak, seçim kampanyası sırasında muhalefet kurulacak hükümete Netanyahu'nun liderlik etmesi durumunda koalisyona girmeme sözü vermesi nedeniyle krizin Netanyahu'nun rakiplerini alt etmesine yardımcı olabileceğini söyledi.

Barak, "Netanyahu tam da olmak istediği yerde, başbakanı veya savunma bakanını değiştirmek istemediğiniz büyük bir krizin ortasında" dedi.

Barak, "Durum nedeniyle herhangi bir seçim kampanyası vaatlerinden artık hiçbir siyasi parti veya politikacı sorumlu tutulmayacak. Her şey tamamen açık" dedi.

Netanyahu’nun baş rakiplerinden biri, geçici hükümetteki savunma bakanı ve her türlü potansiyel alternatif koalisyonun temel taşı olan Benny Gantz, şu anda Gazze’deki askeri harekâtı uzun zamandır baş düşmanı olan Netanyahu ile yakın koordinasyon içinde denetlemekle meşgul.

Bazı analistler, acil durumun Netanyahu'nun Gantz'ı kendi tarafında kalmaya ve nihayetinde Gantz’ı görevde tutmaya ikna etmesine yardımcı olabileceğini tahmin ediyor.

Geçen yıl pandemi krizi sırasında Netanyahu ve Gantz arasında varılan koalisyon anlaşması şartlarına göre, Gantz'ın kasım ayında başbakanlık görevini devralması gerekiyordu. Bu anlaşma bir bütçe krizi nedeniyle feshedildi ve mart ayında seçim yapılmasına neden oldu ancak koalisyonları geçici hükümette halen devam ediyor.

Tel Aviv merkezli bir siyasi danışman ve kamuoyu araştırma uzmanı Dahlia Scheindlin, "Bir koalisyon anlaşmasına uymadıkları halde veya bütçe üzerinde bile anlaşamadıkları halde birlikte bir savaşı yönetmek zorundalar. Tam teşekküllü bir savaşa yaklaştıkça, savaşın ortasında hükümeti değiştiremeyeceğinizin meşrulaşması o kadar kolay oluyor" dedi.

Kaynak: Isabel Kershner, The New York Times, 13.05.2021
Makalenin detaylarına The New York Times’dan ulaşabilirsiniz.

:
share
Siteyi Telegram'da Paylaşın
Siteyi WhatsApp'ta Paylaşın
Siteyi Twitter'da Paylaşın
Siteyi Facebook'ta Paylaşın