OECD’ye bağlı Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tarafından 21 Ekim 2021’de gri listeye alınan Türkiye hakkında FATF 2’inci Genişletilmiş Takip Raporu’nu yayınladı ve Türkiye’nin teknik uygunluğunu yeniden değerlendirdi. Türkiye, üç FATF tavsiyesinde ilerleme kaydetmekle birlikte gri listede kalmaya devam edecek.

Raporda, Türkiye’nin 2019 yılında karşılıklı değerlendirmenin kabul edilmesinin ardından gelişmiş bir takip süreci içinde olduğu ve attığı adımlar hakkında FATF'a geri bildirimde bulunduğu kaydedildi.

FATF raporunda Türkiye’yi Tavsiyeler doğrultusunda yeniden derecelendirdi. Buna göre, Türkiye 40 Tavsiye’nin 12'sine uyumludur ve 22'sine ise büyük ölçüde uymaktadır. 4 Tavsiye’de kısmen uyumlu olan Türkiye 2 Tavsiye’de ise uyumsuz kalmaya devam etmektedir.

Türkiye,

► FATF'ın 23'üncü Tavsiyesi’ni içeren DNFPB'lere (Finansal Olmayan İşletme veya Meslekler) yönelik diğer tedbirlerde ‘kısmen uyumlu’dan ‘uyumlu’ya;

►24'üncü Tavsiyesi, Tüzel Kişilerde Şeffaflık ve Gerçek Faydalanıcılık’da ‘kısmen uyumlu’dan 'büyük ölçüde uyumlu’ya, 

►25'inci Tavsiyesi, Yasal Oluşumlarda Şeffaflık ve Gerçek Faydalanıcılık’da ‘kısmen uyumlu’dan, ‘büyük ölçüde uyumlu’ya olarak tekrar derecelendirildi.

Avukatlar artık şüpheli faaliyetleri bildirmak zorunda

Türkiye 23'üncü Tavsiye’ye uyumluluk sağlamak için diğer DNFBP’ler (Finansal Olmayan İşletmeler ve Meslekler) arasında sıralanan avukatların da şüpheli faaliyetlerin bildirilmesi, ihbar ve gizlilik gereklilikleri gibi önlemlere uymalarını sağlamak üzere ve genel olarak Finansal Olmayan İşletmelerin ve Mesleklerin iç kontrol ve yüksek riskli ülkelerin gerekliliklerine uyması için 5549 sayılı Kanun'da değişiklik yaptı. Yapılan değişikliklerle Türkiye'nin AML/CFT çerçevesi, avukatları "yükümlü taraflar" olarak içermekte ve şüpheli işlem raporlama gerekliliklerinin yanı sıra ihbar ve gizliliğe ilişkin gerekliliklere uymakla yükümlüdürler.

Kara Para Aklamayla Mücadele ve Terörizmin Finansmanıyla Mücadele Yükümlülüklerine Uyum Programı Hakkında Yönetmelik, Finansal Olmayan İşletme ve Mesleklerin Tavsiye 18'de belirtilen iç kontrol gerekliliklerine uymak için izleme ve kontrol faaliyetleri yürütmelerini gerektirecek şekilde güncellenmiştir. Ayrıca, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine ve Finansmanına İlişkin Tedbirlere İlişkin Yönetmelik, yüksek riskli yargı alanlarını içeren önlemlere ilişkin yükümlülükleri diğer DNFBP'leri de kapsayacak şekilde genişletecek şekilde güncellenmiştir. Bu temelde, Türkiye 23'üncü Tavsiyede ‘uyumlu’ olarak yeniden derecelendirildi.

Türkiye'de tüzel kişiler kapsamlı bir Kara Para Aklama ve Terörizmin Finansmanı risk değerlendirmesinden geçmeye başladı

24'üncü Tavsiye Kararı’na yönelik olarak, Türkiye'nin Tüzel Kişilerde Şeffaflık ve Gerçek Faydalanıcılık bilgisi taleplerine cevaben diğer ülkelerden alınan yardımların kalitesini ölçmek için bir mekanizma kurduğu, ancak bunun yurt dışında ikamet eden gerçek faydalanıcıların bulunması için alınan yardımı kapsamadığına dikkat çekildi ve bu eksikliğin devam ettiğine işaret edildi.

Temmuz 2021'de Türkiye, Türkiye'deki her türlü tüzel kişinin kapsamlı bir ML (Kara Para Aklama) / TF (Terörizmin Finansmanı) risk değerlendirmesini yapmak üzere 'Türkiye'deki Tüzel Kişilerin ML/TF Risk Analizi'ni kabul etmiştir. Türkiye o tarihten bu yana Faydalanıcı Mülkiyet Tebliği kapsamında gerçek faydalanıcı mülkiyet sicili oluşturmuştur.

Tebliğ, tüm kurumlar vergisi mükelleflerinin, MASAK ve kolluk kuvvetleri de dahil olmak üzere gerekli makamlarca erişilebilen bilgilerde herhangi bir değişiklik olması durumunda her üç ayda bir tüzel kişilerin gerçek faydalanıcılarına ilişkin bilgilerini dosyalamalarını zorunlu kılmaktadır.

Tüzel kişilere uygulanan yaptırımların baz tutarı çok düşüktür ve caydırıcı değildir uyarısı

Tebliğ ayrıca, Türk hukuku uyarınca bir tüzel kişiyi temsil etmek üzere yetkilendirilmiş herhangi bir gerçek kişinin, tüm temel ve mevcut gerçek faydalanıcılık bilgilerini sağlamaktan yetkili makamlara karşı sorumlu olmasını sağlar. Türkiye'nin 1. Geliştirilmiş Takip Raporu'ndan bu yana, AML/CFT yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi nedeniyle tüzel veya gerçek kişilere uygulanan yaptırımlarda mütevazı bir artış eğilimi olmuştur. Bununla birlikte, yaptırımların baz tutarı, özellikle tüzel kişiler için çok düşük kalmaktadır ve bu nedenle caydırıcı değildir. Türkiye, eksikliklerin çoğunu büyük ölçüde ele aldı ve sadece küçük eksiklikler kaldı. Bu temelde, 24'üncü Tavsiye 'büyük ölçüde uyumlu' olarak yeniden derecelendirildi.

Doğru ve güncel bilgileri muhafaza etmeyen avukatların yaptırımlara tabi olmasında küçük eksiklikler kaldı

25. Tavsiye’de ise avukatların 5549 sayılı Türkiye Kanunu'na 'yükümlü taraf' olarak dahil edilmesi ve yeni intifa hakkı sicil kayıt çerçevesinin oluşturulması, mütevelli heyetiyle iş ilişkisi yürüten yükümlü tarafların (avukatlar dahil) doğru ve güncel bilgileri muhafaza etmekle yükümlü oldukları ve CDD (Müşteri Durum Tespiti) gerekliliklerinin yanı sıra raporlama yükümlülüklerine uyulmaması nedeniyle yaptırımlara tabi oldukları anlamına gelmektedir. AML / CFT yükümlülüklerini yerine getirmemeye yönelik yaptırımlar halihazırda caydırıcı değildir ve mütevelli heyetleri yetkili makamlara zamanında bilgi vermek için profesyonel mütevelliler üzerinde doğrudan bir yükümlülük yoktur, ancak mütevelliler yükümlü bir tarafa (avukatlar gibi) faydalanıcı mülkiyet bilgileri sağlamakla yükümlü olabilirler. Türkiye’nin bu eksikliklerin çoğunu büyük ölçüde tamamladığını ve sadece küçük eksiklikler kaldığını bildiren FATF, bu temelde 25'inci Tavsiye’de Türkiye’yi 'büyük ölçüde uyumlu' olarak yeniden derecelendirildi. 

Raporda genel olarak Türkiye'nin Karşılıklı Değerlendrime Raporu’nda (MER) tespit edilen teknik uyumluluk eksikliklerinin çoğunda ilerleme kaydetmiş olduğu ve 23, 24 ve 25 sayılı Tavsiyeler’de derecesinin yükseltildiği belirtildi. Türkiye'nin Karşılıklı Değerlendirme Raporu’nun kabulünden bu yana kaydettiği ilerleme göz önünde bulundurularak, FATF Tavsiyelerine teknik uyumu aşağıdaki gibi yeniden değerlendirildi:

Uyumlu - C, Büyük Ölçüde Uyumlu - LC, Kısmen Uyumlu - PC, Uyumsuz - NC, Uygulanamaz - NA

Kaynak: FATF