Avrupa Birliği eş yasa koyucuları, ‘SLAPP Karşıtı Direktif’ olarak bilinen yeni yasayla, sınır ötesinde açılan dava kararlarının AB içinde tanınmamasını ve temel haklar, çevre, dezenformasyonla mücadele ve yolsuzluk araştırmaları gibi alanlarda faaliyet gösteren kişi ve kuruluşların, korkutma ve taciz amaçlı suistimal edici mahkeme işlemlerine karşı korumasında anlaştı.

AB eş yasa koyucularının üzerinde anlaştığı yeni direktif, gazetecilerin, medya kuruluşlarının, aktivistlerin, akademisyenlerin, sanatçıların ve araştırmacıların asılsız ve suistimal edici yasal işlemlere karşı AB çapında korunmasını amaçlıyor.

Yeni yasa, sınır ötesi davalarda da uygulanacak ve temel haklar, çevre, dezenformasyonla mücadele ve yolsuzluk araştırmaları gibi alanlarda faaliyet gösteren kişi ve kuruluşları, korkutma ve taciz amaçlı suistimal edici mahkeme işlemlerine karşı koruyacak. 

AB milletvekilleri, her iki taraf da mahkeme ile aynı ülkede ikamet etmedikçe ve dava yalnızca bir üye devletle ilgili olmadıkça, davaların sınır ötesi olarak kabul edilmesi tanımında anlaştı.

SLAPP davası açanlar davalarını baştan ispatlamak zorunda kalacak

Davalılar, açıkça asılsız iddiaların erken reddedilmesi için başvurabilecek ve bu gibi durumlarda SLAPP davası açanlar, davalarının sağlam temellere dayandığını kanıtlamak zorunda kalacak. 

Mahkemeler davacılara caydırıcı cezalar verebilecek

Mahkemelerden bu tür başvuruları hızlı bir şekilde görmesi beklenecek. Mahkemeler, kötüye kullanım davalarını önlemek için genellikle lobi gruplarını, şirketleri veya politikacıları temsil edilen davacılara caydırıcı cezalar verebilecek. 

Mahkemeler davacıyı, davalının yasal temsili de dahil olmak üzere tüm yargılama masraflarını ödemeye mecbur edebilecek. Ulusal yasaların bu masrafların davacı tarafından tam olarak ödenmesine olanak sağlamadığı durumlarda, AB hükümetleri, aşırı olmadıkça, bu masrafların karşılanmasını sağlamak zorunda kalacak.

SLAPP mağdurlarını desteklemek için önlemler

AB milletvekilleri yeni direktife ayrıca, SLAPP'lar tarafından hedef alınanlara verilen zararın tazmin edilebileceği kuralları dahil etmeyi başardı. Ayrıca, SLAPP mağdurlarının, bilgi merkezi gibi uygun bir kanal aracılığıyla mali yardım, adli yardım ve psikolojik destek de dahil destek önlemleri hakkında kapsamlı bilgilere erişmeleri sağlandı. Üye devletler ayrıca sınır ötesinde açılan hukuk davalarında adli yardım vermek, SLAPP ile ilgili nihai kararların kolay erişilebilir ve elektronik bir formatta yayınlanmasını sağlamak ve SLAPP davaları hakkında veri toplamak zorunda kalacak.

AB dışı SLAPP'lara karşı AB koruması

AB ülkeleri, kendi topraklarında yerleşik kurumların bireyleri aleyhine asılsız veya suistimal edici işlemlerde üçüncü ülke kararlarının tanınmamasını sağlayacak. SLAPP davalarıyla hedef alınanlar, yerel mahkemelerde ilgili masraflar ve zararlar için tazminat talep edebilecekler.

Müzakerelerin ardından, Avrupa Parlamentosu Üyesi Tiemo Wölken (Sosyalist&Demokratlar, Almanya) şunları söyledi: "Yoğun müzakerelerden sonra, gazetecileri, STK'ları ve sivil toplumu susturmayı amaçlayan yaygın taciz davalarının uygulanmasına son vermeye yönelik bir adım olan SLAPP Karşıtı direktif üzerinde bir anlaşma imzaladık. Konsey'in, Komisyon'un önerilerini önemli ölçüde zayıflatma girişimlerine rağmen, Parlamento, sınır ötesi davaların tanımında, erken işten çıkarma ve finansal güvenlikle ilgili hükümler gibi temel usuli güvenceler için hızlandırılmış tedavide ve ayrıca yardım, veri toplama ve maliyetlerin tazmini konusunda yan destek önlemlerini de içeren bir anlaşma sağladı."

Üye devletlerin mevzuatı ulusal hukuka aktarmaları için 2 yıl süre tanınacak

Genel kurul ve üye devletler tarafından resmi olarak onaylandıktan sonra, mevzuat AB Resmi Gazetesi'nde yayınlanmasından 20 gün sonra yürürlüğe girecek. Üye devletlerin mevzuatı ulusal hukuka aktarmaları için 2 yıl süre tanınacak.

SLAPP Davalarının arka planı
Avrupa Parlamentosu uzun süredir medya özgürlüğünün güçlendirilmesini ve SLAPP'lar tarafından hedef alınanların daha iyi korunmasını savunuyor. AB'de artan SLAPP davası sayısı ışığında [2022'de sadece Avrupa'da 160'tan fazla SLAPP davası açılmıştır], Avrupa Parlamentosu üyeleri 2018'den bu yana gazetecilere, medya kuruluşlarına ve aktivistlere yönelik yasal tacize karşı AB'nin harekete geçmesi çağrısında bulunan bir dizi karar aldı. Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu üyelerinin 2021 kararında talep ettiği önlemlerin çoğu da dahil olmak üzere önerisini Nisan 2022'de sundu.

Kaynak: Avrupa Parlamentosu

Direktif üzerine çalışmalar, 2017 yılında Malta'da araştırmacı gazeteci Daphne Caruana Galizia'nın öldürülmesinden sonra başlatıldığı için "Daphne Yasası" olarak adlandırıldı ve Galizia öldüğü sırada aleyhine bu tür 40'tan fazla dava açılmıştı. Davalar çoğunlukla üzerinde araştırma yaptığı politikacılar ve iş adamları tarafından açılmıştı ve davaların çoğu yas tutan ailesine miras kaldı.