Japon İspace şirketi tarafından inşa edilen M1 uzay aracı, Ay'a inen ilk özel uzay aracı olmayı hedeflerken 25 Nisan'da ay yüzeyine çarparak başarısız oldu.

Bilim dergisi Nature, Ay'a inmenin neden bu kadar zor olduğunu açıkladı. 

Bugüne dek sadece üç devletin resmi uzay ajanslarının Ay misyonları başarılı olabildi: ABD, Sovyetler Birliği ve son olarak ilk denemesinde Ay’a inen Çin.

Nature dergisinin görüştüğü ABD’deki Honeybee Robotics'in uzay sistemleri direktörü Stephen Indyk, "Ay'a inişi bu kadar zorlaştıran şey, dikkate alınması gereken değişkenlerin sayısıdır" dedi.

Dünya ile karşılaştırıldığında, Ay’da yerçekiminin daha azdır. Ay’ın çok daha ince bir atmosferi var ve uyduda çok fazla miktarda toz bulunuyor.

Ay’a başarılı bir iniş yapmak için, mühendislerin bir uzay aracının bu ortamla nasıl etkileşime gireceğini tahmin etmeleri ve işlerin nasıl ters gidebileceğini test etmek için çok para harcanması gerekir. Indyk, çok daha fazla test yapılmasına ihtiyaç olduğunu ancak ne kadar test yapılırsa yapılsın Ay’a inişte ‘hiçbir şeyin garantisi’ olmadığını söyledi.

Japon ispace, Ay'a inmeye çalışan ikinci özel şirkettir. 2019 yılında, İsrail şirketi SpaceIL tarafından yapılan bir girişim de başarısız olmuştur.

1960'larda, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği Ay’a inmek için yarışırken, iki ülke de 1966'da Ay’a inmeden önce başarısızlıklar yaşadı. 

2013 yılında Çin, Chang'e 3 misyonuyla ilk denemesinde Ay'a başarıyla indi. Çin ayrıca Ay'ın uzak tarafına ilk inişi gerçekleştirdi ve Ay kayası örneklerini Dünya’ya getirdi. Hindistan’ın 2019’da Ay’a iniş girişimi başarısız oldu. Ülke bu yılın ilerleyen zamanlarında tekrar Ay’a inmeyi deneyecek.

Dünya'dan yaklaşık 384.000 kilometre uzaklıktaki Ay'a inmek bir uyduyu alçak Dünya yörüngesine yerleştirmekten çok daha zordur. 

Bir iniş aracı Ay'ın yakınına ulaşsa bile, inişe rehberlik eden küresel konumlandırma uydularına ihtiyacı vardır ve araç, yavaşlamasına yardımcı olacak neredeyse hiç atmosfer olmadan yüzeye doğru ilerlemek zorundadır.

Kritik son birkaç kilometreye ulaşıldığında ise uzay aracındaki yazılımın, aracın sensörlerinin yüzeyden havalanan büyük miktarda tozdan etkilenmemesi için son dakika zorluklarıyla başa çıkması gerekir.

2019’da yaşanan iniş arızalarının her ikisi de, muhtemelen bu son anlarda ortaya çıkan yazılım ve sensör sorunlarından kaynaklandı. Ve erken göstergeler, bu haftaki ispace başarısızlığının, iniş aracının yüzeye inmeye hazırlanırken itici gazının tükenmesinden kaynaklanmış olabileceğini gösteriyor.

Kaynak: Nature