2007’de AB üyesi olan Bulgaristan 2024'te avro bölgesine katılabilir, ancak AB'nin en yoksul ulusu, ulusal para birimi Leva’yı bırakma ve Avrupa’nın tek para birimi olarak Euro kulübüne katılma olasılığı konusunda ikiye bölünmüş durumda.

Bulgaristan'ın başkenti Sofya'daki bir döviz bürosunda kuyrukta bekleyen 37 yaşındaki tenis hocası Krasimir Atanasov, değişiklik konusunda hevesli.

Milyonlarca yurttaşı gibi o da yurtdışına -kendisi Finlandiya'ya- göç etti ve Bulgaristan'ın "diğer Avrupa ülkeleri gibi olmasını" ve euro kullanmasını istiyor.

Ancak kendisini "milliyetçi" olarak tanımlayan 58 yaşındaki Valeria Petrova, Bulgaristan'ın ulusal para birimi olan "Leva'yı korumak" istediğini söylüyor.

Ülkesinin bir gün kendisini, yaşadığı borç krizi sırasında yardım karşılığında sancılı yapısal reformlar yapmak zorunda kalan Yunanistan'ın yerinde bulabileceğinden endişe ediyor.

Bulgarlar Euro’ya geçtiklerinde fiyatların yükselmesinden korkuyor

Kuyrukta onun yanında duran başka bir adam, euronun daha yüksek fiyatlar anlamına geleceğinden korktuğunu söylüyor; bu, 1 Ocak 2002'de 12 ülke para birimini kullanmaya başladığında pek çok Avrupalının da yaşadığı bir endişeydi.

Ülkenin tur operatörleri derneklerinden ABTTA bile, tek para biriminin sektör için iş yapmayı kolaylaştıracağını ancak Bulgarların olası bir "satın alma gücünde azalma" konusunda endişe duyduğunu söylüyor.

Bulgaristan geçen yıl hem Avrupa bankacılık birliğine hem de aday bir ülkenin avro bölgesine kabul edilmeden önce en az iki yıl geçirmesi gereken bir döviz kuru mekanizmasına katıldı.

Katılım için planlanan döviz kuru, avro karşısında 1.95583 leva oldu. Bu değer levanın 1999'da avro bölgesinin kurulmasından bu yana sahip olduğu değerle aynıdır.

Bu ayın başlarında yemin eden yeni hükümet, "avro bölgesine katılmak için gerekli tüm adımları" atacağına söz verdi.

Maliye Bakanı Assen Vassilev, şüphecileri ikna etmek için "geniş kamuoyu tartışması" yapılması çağrısında bulundu.

2024 hedef tarihinin gerçekçi olup olmadığı sorulduğunda Vassilev, AFP'ye kasım ayında verdiği bir röportajda şunları söyledi: "Biraz iş yapılması gerekecek ama bence yapılabilir."

Demokrasi Araştırmaları Merkezi'nden (CSD) ekonomist Ruslan Stefanov, Sosyalist parti dışında, siyasi yelpazede avro bölgesine girişi destekleyen "göreceli bir fikir birliği" olduğunu söyledi.

Ancak birçok Bulgar, 14 bankanın battığı ve enflasyonun yüzde 300'ün üzerine çıktığı 1996-97 ekonomik krizini hatırladığı için fiyat artışlarından korkuyor.

Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) baskısı altında Bulgaristan, döviz kurunu avroya sabitleyen bağımsız bir para kurulu kurdu.

Para birimi kurulları bir hükümetin para basma ve aşırı borçlanma kabiliyetini kısıtladığı için olabilecek en katı seçenektir.

Bazıları tarafından hükümet açısından bir deli gömleği olarak görülen para kurulu, enflasyonu aşağı çekti ve birbirini izleyen Bulgar hükümetlerinin mali durumu kontrol altında tutmasına yardımcı oldu.

Ülke, gayri safi yurtiçi hasılanın kabaca yüzde 24'üyle AB'deki en düşük kamu borç yüklerinden birine sahip.

Euro’ya geçince daha ucuza borç alınabileceğini ve ülkenin Yunanistan gibi borç sarmalına gireceğinden endişeleniliyor

Bulgaristan avroya katıldığında, para kurulu tarafından sunulan bu korkulukların bir kısmı ortadan kalkacak ve ülke muhtemelen daha ucuz oranlardan borç alabilecek ve bu da bazı siyasileri endişelendiriyor.

Vassilev, "ülkenin borç sarmalına düşmesini" önlemek için başka bir mekanizmayı devreye sokmaktan yana olduğunu söyledi.

AB'nin Bulgaristan’daki yüksek yolsuzluk düzeyi nedeniyle Euro’ya geçişi askıya alması da mümkün

Vassilev, ülke içindeki olası tuzakların yanı sıra, diğer üye devletlerde Bulgaristan'ın üyeliği konusunda "siyasi irade eksikliği" olabileceğinin de farkında. En yoksul AB üyesi olmasına rağmen, yedi milyonun biraz altında nüfusa sahip olan ülke, Euro'ya giriş için makroekonomik koşulları yerine getiriyor. AB ortaklarını endişelendirense, Bulgaristan'daki yüksek yolsuzluk düzeyidir. Avrupalı bir kaynak, kara para aklama ve yolsuzluk gibi hastalıklarla mücadele için "Bulgaristan ve mevcut sistemlerle ilgili sorulara" işaret etti. 

Tam olarak bu tür uygulamalara son vermek yeni hükümetin programının merkezinde yer alıyor, ancak AB'yi hazır olduğuna ikna etmeden önce gitmesi gereken daha yol var. Kaynak, Brüksel'in Bulgaristan'ın üyeliğinin "bir şekilde geri tepmeyeceğinden" emin olması gerektiğini söyledi.

Bazı Bulgarlar, ortak para birimine girme bekleyişlerinin, Schengen bölgesine adaylığı devam ettiği sürece askıya alınabileceğinden endişe ediyor. 10 yıl önce katılmak için gerekli teknik şartları yerine getirmesine rağmen halen Bulgaristan Schengen bölgesine üye değil.
Kaynak: France 24-AFP