İngiliz Financial Times gazetesinden Polina Ivanova, Chris Cook ve gazetenin Ankara muhabiri Laura Pitel imzalı özel bir haberde, Rusya'nın işgal altındaki güneydoğu Ukrayna'dan yağmaladığı buğdayı karmaşık bir operasyonla, Rus buğdayıymış gibi Türkiye’deki şirketlere sattığını belgeledi.

Rusya’nın kısmen ele geçirdiği, Ukrayna'nın ana tahıl üretim ve işleme bölgelerinden biri olarak Zaporijya’nın 30 Eylül'de Rusya'ya katıldığı ilan edilmişti.

Zaporijya’da işgalden sonra 15 Mayıs'ta bölgenin "askeri-sivil yönetiminin" bir ajansı olarak, yerel çiftçilerden tahıl satın almak ve ihracat için yeniden satmak üzere Devlet Tahıl Operatörü adında bir şirket kuruldu. Devlet Tahıl Operatörü'nün bir sonraki hasatta, 1 milyon ton civarında buğdayı satması bekleniyor.

Rus işadamı Nikita Busel’in Devlet Tahıl Operatörü’nün genel müdürlüğüne getirildiği belirtilen haberde, işadamının Rusya'nın merkezinde iki butik otel ve bir kahve dükkanı zincirinin sahibi olduğuna dikkat çekildi.

Devlet Tahıl Operatörü kurulduktan sonra yerel sosyal medya kanallarında reklam vermeye başladı. Reklamda çiftçiler, belirli bir fiyata buğdaylarını satarak "iş birliği yapmaya" davet edildi.

Yerel çiftçilere gönderilen bir tanıtım videosunda, çiftçilerin desteklendiğini ve buğdayları için Rusya, Suriye, Türkiye ve İran'da alıcıların bulunduğu aktarıldı. 

İşgal altındaki bölgeden kaçan Ukraynalı tarım işletmesi sahipleri ve yöneticileri gazeteye, Devlet Tahıl Operatörü’nün depolarından çalınan veya daha önce sahip oldukları tarlalardan hasat edilen tahılları yeniden sattığını söyledi. 

Zaporijya'daki Berdyansk Limanı'nda bulunan kamulaştırılan bir işletmenin yöneticisi gazeteye, "Bir hükümet kurdular, sonra da bu şirketi kurdular... tahıl alımlarını ele alacağını iddia ediyor. Depolama tesislerimize el koydular... Ve şimdi sözde ticari faaliyetlerini orada yapıyorlar” dedi. Ukraynalı çiftçilerin aynı yöneticiye göre, tahılı Devlet Tahıl Operatörü’ne belirlenen liste fiyatından satmaktan başka çaresi de yok.

İşgal altındaki limana, yaptırımlar ve yağmalanmış tahıl taşıdığında inanılan gemileri takip etmekte aktif olan Ukraynalı yetkililer nedeniyle sıklıkla Suriye bayraklı gemilerin geldiği ve bu gemilerin genellikle doğrudan Suriye'ye tahıl gönderdiği belirtilen haberde, Suriye bayraklı Pawell adındaki bir geminin Ukrayna’dan yüklediği tahılı önce Türkiye’de Samsun Limanı’na, ardından Sinop ve Hopa’ya götürdüğü belirtildi.

Suriye bayraklı gemi Pawell’ın İngiltere'de, Londra’da kayıtlı Pawell Shipping Co LL’ye kayıtlı bir gemi olduğunu aktaran gazete, işletmenin bulunduğu Londra'daki adreste herhangi bir varlık göstermediğini bulguladı.

Gazetenin diğer bulgularına göre, 90 metre uzunluğunda Suriye bayraklı yük gemisi Pawell, 13 Ağustos tarihinde Berdyansk Limanı'ndan 2.675 ton öğütme buğdayını alan gemi olarak kayıtlarda görünmesine karşın, gemideki tahıl Suriye’ye değil, Rusya'nın Ukrayna'dan yasadışı tahıl transferlerini aklamakla ünlü bir Rus limanı, Port Kavkaz'a gitti.

Rusya’daki belgelere göre Pawell yük gemisi yüklediği tahılı Ukrayna, Zaporijya’dan ve Devlet Tahıl Operatörü’nden değil, Rusya'da, Samara'daki kent Tolyatti’den yüklenmiş görünüyordu. [Eskiden 'Stavropol' ismine sahip kent, 1964 yılında İtalyan komünist siyasetçi Palmiro Togliatti anısına 'Tolyatti' olarak değiştirilmiştir.]

Haber, faturalar, kargo manifestoları, makbuzlar ve menşe sertifikaları ile desteklendi.

Pawell, artık Rus buğdayı olarak görünen tahılı 3 Eylül'de Türkiye'nin Karadeniz kıyısındaki Samsun Limanı’na, Port Kavkaz evraklarını taşıyarak getirdi.

Buğday Rusya, Novorossiysk'te kayıtlı Rus şirket Geos tarafından İstanbul merkezli Northwest Group Yapı adlı bir inşaat şirketinin sahibi olan Azeri işadamı Akbar Asgarov’a satılmaya çalışıldı.

Ancak, Türkiye'de buğday fiyatları düşünce işadamı alımdan vazgeçti. Azeri işadamı geminin getirdiği buğdayın Rus buğdayı olduğunu sanıyordu. Asgarov, Financial Times’a tahılın işgal altındaki Ukrayna topraklarından gelmiş olabileceğine dair hiçbir fikri olmadığını söyledi. 

Pawell yük gemisi Samsun'da uzun süre kalmadı. Kuzeybatı Grubu Yapı'ya satış yapamayınca sahil boyunca biraz ilerleyerek, Sinop Limanı’na gitti. 10 Eylül'de denizcilik danışmanlığı şirketi Bosphorus Observer'dan Yörük Işık, Sinop kıyılarından birkaç mil uzakta demirleyen geminin fotoğrafını çekti. Daha sonra, gemi sinyalizasyon sistemlerini kapattı ve ortadan kayboldu. 

Birkaç hafta sonra Doğu Karadeniz'de yeniden ortaya çıktığında, gemi, boşaltılmış şekilde suda daha yüksekte oturuyordu. Sonunda taşıdığı tahıl elden çıkarılmıştı. 

26 Eylül’de Türkiye-Gürcistan sınırı yakınlarındaki Artvin'deki Hopa Limanı'nda yük asansörünün yanına demirlemiş gibi görünen Pawell'in bir görüntüsü, liman otoritesi tarafından Facebook'ta yayınlandı.

Rus Geos şirketinin, uzun yıllardır tahıl ticareti yapan sahibi Rus işadamı Igor Pozhidaev gazeteye "Sonunda kargoyu sattım. Satılıyor ve Türkler kendilerine verdiğim Rus belgelerinden son derece memnunlar” dedi ve satılan tahılın aslında Zaporijya'dan yüklendiğini reddetti.
Kaynak: Financial Times