İngiltere Başbakanı Keir Starmer, İsrail'in ateşkese varması ve uzun vadeli bir barış sürecine bağlı kalması gibi temel koşulları yerine getirmemesi halinde eylül ayına kadar Filistin devletini tanımaya hazırlanıyor. Başbakanın salı günü yaptığı açıklama, İngiltere'nin Filistin konusunda uzun süredir devam eden tutumunda önemli bir değişikliğe işaret ediyor. Starmer'ın eylül ayında BM Genel Kurulu'nda karar vermeden önce İsrail ve Hamas'ın koşullarını ne ölçüde yerine getirdiğine karar vereceği bildirildi. İngiliz hükümeti, Filistin devletinin tanınması için ilk kez somut şartlar ve bir takvim belirliyor.

Filistin’i tanımak ne anlama gelecek?

Tanıma sembolik bir adım olsa da, bunun Hamas'ı cesaretlendireceğini ve terörizmi ödüllendireceğini savunan İsrail hükümetini çileden çıkaracaktır. Bu, aslında Filistin devletinin sınırlarının veya başkentin yeri gibi çetrefilli pratik meselelerle uğraşmaksızın Filistinlilerin kendi kaderini tayin hakkının resmi ve siyasi bir kabulüdür.

Ayrıca, Londra'da bir Filistin büyükelçisinin ve Filistin'de bir İngiliz büyükelçisinin görevlendirilmesiyle sonuçlanacak tam diplomatik ilişkilerin kurulmasına da olanak sağlıyor. Tanımayı savunanlar, bunun nihai iki devletli çözüme doğru siyasi bir süreci başlatmanın bir yolu olduğunu söylüyor.

193 BM üye ülkesinden yaklaşık 140'ı Filistin'i devlet olarak tanıyor. Bunlar arasında Çin, Hindistan ve Rusya'nın yanı sıra güney Kıbrıs, İrlanda, Norveç, İspanya ve İsveç gibi Avrupa ülkelerinin çoğu yer alıyor. Ancak geçen perşembe günü Fransa'nın Filistin'i tanıma niyetini açıklamasına kadar hiçbir G7 ülkesi bunu taahhüt etmemişti.

Neden şimdi?

Starmer'ın açıklamasının zamanlamasında iki önemli uluslararası etken ve yoğun iç baskı rol oynadı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, geçen hafta eylül ayında yapılacak BM Genel Kurulu'nda Fransa'nın Filistin'i tanıyacağını açıklayarak bu konuda ilk adımı atmıştı. Starmer de şimdi aynı tarihi belirledi, ancak Macron'un aksine İsrail ve Hamas'a bazı koşullar koydu.

Diğer uluslararası etken ise Donald Trump'ın pazartesi günü Starmer'a verdiği örtük yeşil ışıktı. İngiltere Başbakanı'nın Filistin'i tanıması için milletvekillerinin baskısına boyun eğip eğmemesi gerektiği sorulduğunda, ABD Başkanı Trump gazetecilere şöyle dedi: "Bir pozisyon almayacağım, onun bir pozisyon almasına aldırış etmiyorum. Şu anda insanların karnını doyurmaya çalışıyorum."

Trump, Fransa’nın açıklamasını da aynı şekilde önemsizleştirdi. Macron'un Filistin devleti konusundaki tutumunun "önemli olmadığını" veya "hiçbir ağırlığı olmadığını" söyledi.

Starmer, harekete geçmesi için yoğun bir iç baskıyla karşı karşıya

Gazze'deki açlık görüntülerinden dehşete düştüğünü bizzat dile getiren Starmer, harekete geçmesi için yoğun bir iç baskıyla karşı karşıya. Angela Rayner ve Yvette Cooper da dahil olmak üzere kabinedeki en kıdemli bakanlarından bazıları derhal tanınmayı destekliyor. Wes Streeting ve Shabana Mahmood gibi bazı nüfuzlu bakanlar, konuyu kabine toplantılarında gündeme getirdi. 250'den fazla partiden milletvekili, İşçi Partisi milletvekillerinin üçte birinden fazlası da dahil olmak üzere, derhal tanınması çağrısında bulunan bir mektubu imzaladı.

Anketler, İngiliz halkının Filistin'i bir devlet olarak tanınmasını desteklediğini gösteriyor

Anketler, halkın da harekete geçmeyi desteklediğini gösteriyor. İşçi Partisi bağışçısı Dale Vince tarafından kurulan ve Survation tarafından yürütülen Ecotricity adlı şirket tarafından yaptırılan bir ankette, katılımcıların %49'u Birleşik Krallık'ın Filistin'i bir devlet olarak tanıması gerektiğini söylerken, %13'ü ise tanımaması gerektiği görüşündeydi.

Planın detayları neler?

Salı gecesi yayınlanan resmi İngiliz hükümeti açıklamasında, İsrail ateşkesi kabul etmediği, Batı Şeria'yı ilhak etmeyeceğini açıkça belirtmediği ve BM'nin yardım sağlamasına izin vermek de dahil olmak üzere Gazze'deki insani krizi sona erdirmek için "somut adımlar atmadığı" sürece, İngiltere'nin BM Genel Kurulu'nda Filistin'i tanıyacağı belirtildi.

Bu, İsrail'in, Binyamin Netanyahu'nun uzun süredir reddettiği iki devletli çözüm fikrini yeniden canlandırmasını gerektiriyor. İngiltere hükümetinin açıklamasında ayrıca Hamas'ın derhal tüm rehineleri serbest bırakması, İsrail ile derhal ateşkes imzalaması, silahsızlanma sözü vermesi ve Gazze yönetiminde hiçbir rol oynamayacağını kabul etmesi talepleri yinelendi.

Starmer, İsrail ve Hamas'ın şartlarını ne ölçüde yerine getirdiğini eylül ayında değerlendirecek. Hükümet, tanımadan öte, Gazze’de geçiş yönetimi ve güvenlik düzenlemeleri oluşturmak ve BM yardımının ulaştırılmasını sağlamak için müttefikleriyle birlikte “güvenilir bir barış planı” üzerinde çalıştığını açıkladı. Bu planın, müzakere edilmiş iki devletli çözüme doğru atılacak adımlar olarak İsrail güçlerinin çekilmesini ve Hamas liderliğinin Gazze’den uzaklaştırılmasını içermesi gerektiğini belirtti.

Başka hangi devletler katılabilir?

İngiliz hükümetinin açıklaması, İngiltere ve Fransa'nın eylül ayında Filistin'i birlikte tanımasının önünü açıyor.

New York'ta Fransa ve Suudi Arabistan'ın arabuluculuğunda yürütülen BM görüşmelerine ise birçok ülke daha katılıyor. Fransa, daha fazla Avrupa ülkesini Filistin'i tanımaya teşvik etmek amacıyla, birçok Arap ülkesinin Hamas'ı kınamasını ve ilk kez silahsızlandırılması çağrısında bulunmasını bekliyor.

Filistin'i henüz tanımayan Avrupa ülkeleri, önümüzdeki haftalarda tutumlarını yeniden değerlendirebilir. Belçika hükümeti, politikasını eylül ayında belirleyeceğini söyledi. Almanya ve ABD'nin de aralarında bulunduğu bazı ülkeler, Filistin devletini ancak Ortadoğu'daki çatışmaya yönelik uzun vadeli siyasi bir çözümün parçası olarak tanıyacaklarını söylüyor.

Kaynak: The Guardian