Asya'da çürümüş kütüklerin içinde yaşayan bazı hamam böcekleri üzerinde yapılan bir araştırma, ‘Salganea taiwanensis’ adlı bir türün çiftleştikten sonra birbirlerinin kanatlarını çiğnediklerini kanıtladı. 

Bilim insanları, bu benzersiz davranışın hamam böceklerinin tek eşli olarak evrimleşmelerinden kaynaklandığını düşünüyor.

Araştırmanın sonuçlarını geçen ay Uluslararası Davranışsal Biyoloji Dergisi (International Journal of Behavioural Biology) Ethology'de yayınlayan Haruka Osaki, bazı kanatsız hamamböceklerine ilk olarak 2014 yılında rastladı. Osaki, Japonya'daki Kyushu Üniversitesi'nde biyoloji öğrencisi olduğundan bu yana hobi olarak ormandan böcek topluyordu. The New York Times'a konuşan Osaki,  "Doğadan odunla beslenen hamam böceklerini yakaladığımda, kanatlarının bir şey tarafından çiğnendiğini fark ettim" dedi. 

Osaki doktora konusu olarak hamam böceklerini ele almayı düşündü. Böceklerin kanatlarında oluşan hasarın muhtemelen yırtıcı hayvanlardan değil, birbirlerinin kanatlarını yemeleriyle oluştuğunu, başkalarının yaptığı gözlemlerden duymuştu. Ama böceklerin bu davranışının nedenini bilmiyordu. Danışmanın teşviki ile tez konusu olarak bu konuyu seçti.

Osaki, Okinawan ormanından çürümüş kütüklerin tünellerinde yaşayan hamam böceklerini topladıktan sonra, Fukuoka'daki laboratuvarında araştırmasına başladı. Topladığı hamam böceklerini eşleştirerek 24 çifti ayrı bölümlere aldı. Ardından böceklerin davranışlarını üç gün boyunca video kameralarla kaydetti. 

Videolar, çiftleşen hamam böceklerinin birbirlerinin kanatlarını aşamalı olarak yediklerini ortaya çıkardı. Bir böcek diğerinin sırtına tırmanıp kanadını yerken diğeri tamamıyla hareketsiz kalabiliyordu.  Arada ara verip kanat yemeye devam ediyor ancak zaman zaman, kanadı çiğnenen hamam böceği rahatsız oluyor ve bu da çiğneyen böceği mola vermeye teşvik ediyor gibiydi. Ancak hamam böcekleri çoğu kez kanatlarının kemirilmesine aldırış etmediler. 

Çiftlerden on iki tanesi birbirlerinin kanatlarını tamamen yedi. Odun yiyen hamamböcekleri, eşlerini yiyen canlılar değildir, fakat motivasyonlarının altında çok başka nedenler olabileceği düşünülüyor.

Osaki ve tez danışmanı Eliti Kasuya, hamam böceğinin kanatları etli olmadığı için kanat yiyen diğer hamamböceği için muhtemelen besleyici olmadığını kaydetti. Ancak kütüklerin içindeki tünellerde yaşayan bu tür hamam böcekleri kanatlarını kaybetmekten fayda sağlayabilirler çünkü dar alanlarda yaşarken kanatlar böcekler için hantallık yaratır.

Yazarlar, kanatların küf veya akarları da toplayabileceğini ve böceklere yük oluşturabileceğini de düşünüyor.

Georgia Üniversitesi'nden evrimsel biyolog Allen J. Moore’a göre "Bir daha uçmayacaksanız, kanatlarınızdan kurtulmanın bir avantajı olması mantıklı" dedi. 

Moore'un "süslü hamamböcekleri" dediği termitler gibi yer altında veya ormanın içinde yaşayan diğer bazı böcekler de çiftleştikten sonra kanatlarını dökerler.

Ama çiftleşen böceklerin kanatlarını kendi başlarına kaybetmeleri gerekiyor. Moore, odun yiyen hamam böcekleri arasındaki "Bu karşılıklı yardım”ın, “gerçekten eşsiz" olduğunu vurguluyor.

Biyolog, hamam böceklerinin işbirlikçi davranışının büyük olasılıkla tek eşlilikten kaynaklandığı konusunda, araştırmanın yazarları Osaki ve Kasuya ile hemfikir olduğunu söylüyor.

Evrimsel bir bakış açısından, bir kez bağlandıklarında, kanatsız kalan hamam böcekleri bir daha asla çürük kütüklerini terk etmeyecek veya diğer potansiyel eşlerle karşılaşmayacaklar. Çiftleşen hamam böcekleri aynı çıkarları paylaşarak, hayatta kalmayı ve yavrularına birlikte bakmak istiyor. Hamam böceklerinin yavrularını yırtıcı hayvanlardan korudukları ve hatta kuşların yaptığı gibi kendi ağızlarından sıvı ile besledikleri de gözlemlenmiştir. Ebeveynler de işbirliği yapabilir ve birbirlerine kanatlarını dökmelerine yardım edebilirler.

Ayrıca bkz. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/eth.13133?af=R
Kaynak:The New York Times