Güney Çin Denizi’nde yapay adalar inşa eden Çin, diğer ülkelerin gemilerini tartışmalı sulardan çıkarmak için görünürde sivil teknelerden oluşan büyük filolar kullanıyor.

Çin gemileri, bölgeden ayrılmayan, istenmeyen misafirler gibi adeta denize yerleşti.

Günler geçtikçe daha fazla Çin gemisi ortaya çıktı. Çin, bunların sadece balıkçı tekneleri olduğunu açıkladı ancak tekneler balık avlıyor gibi görünmüyordu. Hatta düzinelerce tekne, aslında hiç başlamayan fırtınalardan güya korunmak üzere düzenli sıralar halinde birbirlerine sokuldu.

Çin kısa bir süre önce Vietnam, Filipinler ve Malezya'nın da hak iddia ettiği sularda yapay adalar inşa ederek ve adaları güçlendirerek Güney Çin Denizi üzerindeki iddialarını ilerletti.

 Çin'in 2014'te inşasına başladığı, insan yapımı yapay adalar...

Çin’in stratejisi, tartışmalı suları gemilerle doldurarak bu ileri karakolları güçlendirmek ve diğer ülkeleri bölgeden çıkarmak için bu ülkelere etkili bir şekilde meydan okumak.

Çin’in amacı diplomasi veya uluslararası hukuk yoluyla yapamadığını ezici bir mevcudiyetle başarmak. Ve bu bir dereceye kadar işe yarıyor gibi görünüyor.

ABD'de faaliyet gösteren Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Asya Denizcilik Şeffaflık Girişimi Direktörü Greg Poling, "Pekin, yeterince uzun bir süre boyunca yettiği kadar zorlama ve baskı kullanırsa, çok açık bir şekilde Güneydoğu Asyalıları dışarı atacağını düşünüyor" dedi. 

Çin’in eylemleri, ülkenin lideri Xi Jinping’in artan güvenini de yansıtıyor. Çin, güçlü ekonomisine ve Covid-19 aşılarının tedariğine giderek daha fazla bağımlı hale gelen Güney Çin Denizi’ndeki komşularının yanı sıra Biden yönetimini de test ediyor.

En son olay, yalnızca gelgitte su üzerinde ortaya çıkan Whitsun Reef resifi çevresinde son haftalarda meydana geldi. 27 Mart’ta, en az 220 Çin gemisinin resif çevresinde demirlendiği bildirildi ve bu durum, hem orada hak iddia eden Vietnam ve Filipinler’in hem de ABD'nin protestolarına neden oldu.

Filipin Savunma Bakanı Delfin Lorenzana, gemilerin varlığını "açık bir provokasyon" olarak nitelendirdi. Vietnam Dışişleri Bakanlığı Çin'i ülkenin egemenliğini ihlal etmekle suçladı ve gemilerin bölgeden derhal ayrılmasını talep etti.

Çin protestoları göz ardı etti. Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hua Chunying, Çinli balıkçıların "başından beri resifin yakınındaki sularda balık tuttukları"nı söyledi. 

Filipinler'deki yetkililer ve uzmanlarsa Çin gemilerinin bölgede balık avladığına ilişkin herhangi bir kanıt olmadığını bildirdi.

Filipinli bir devriye, ilk olarak 7 Mart'ta Whitsun Reef'te çok sayıda gemi olduğunu duyurdu. Greg Poling'e göre, uydu fotoğrafları, resifte geçen yıl daha küçük ölçekli olsa da düzenli bir Çin varlığını zaten gösteriyordu. 

Batı Filipinler Denizi Ulusal Görev Gücü tarafından çarşamba günü yapılan açıklamaya göre, 29 Mart'a kadar 45 Çin gemisi Whitsun'da kaldı. Görev gücü, Filipinler ve Vietnam arasındaki 100'den fazla adadan oluşan Spratlys takımadasında, aynı gün 254 geminin yanı sıra 4 Çin savaş gemisinin sayıldığını bildirdi. Görev Gücü, 254 geminin, Pekin'in iddia ettiği gibi balıkçı tekneleri olmadığını, Çin'in yeni denizcilik stratejisinin ayrılmaz bir aracı haline gelen, görünüşte sivil bir güç olan Çin'in deniz milislerinin bir parçası olduğunu kaydetti. 

Görev Gücü'nün açıklamasına göre, bu gemiler "geceleri yasadışı faaliyetlerde bulunuyor olabilirler ve uzun süreli (kaynaşan) varlıkları deniz ortamında onarılamaz hasara neden olabilir". 

Poling’e göre, bu kadar çok Çin gemisinin varlığı göz korkutmak için. Greg Poling, "Gemileri orada bulundurarak ve diğerlerinin işgal ettiği resiflerin etrafına, petrol ve gaz bölgelerine veya balıkçılık sahalarına yayarak, Filipinlileri ve Vietnamlıları sürekli olarak dışarı itiyorlar. Filipinli bir balıkçıysanız, bu adamlar tarafından sürekli taciz ediliyorsunuz. Her zaman fazlasıyla yakın manevra yapıyorlar, size korna çalıyorlar. Balıkçı olsanız, bir noktada pes edersiniz ve orada balık tutmayı bırakırsınız” dedi.

Whitsun Reef, Filipin adası Palawan'dan yaklaşık 175 deniz mili uzaklıkta, 'Union Banks' olarak bilinen bir atolün parçasıdır. 

Filipinler, Çin ve Vietnam, atolün kendi ülkelerinin münhasır ekonomik bölgelerinde bulunduğunu iddia ediyor. Çin ve Vietnam’ın burada düzenli bir fiziksel varlık sergilemesi her iki ülkeye de kontrolü sağlamakta yasal olmasa da güvenli bir avantaj yarattı.

Vietnam, 1970'lerden bu yana atolde dört adacığı işgal ederken, Çin, inşa ettiği yedi yapay adayı gözlemek için 2014'ten beri devam eden programının bir parçası olarak, daha önce su altında kalmış resifler üzerine iki karakol kurdu. İleri karakollardan, Vietnam'ın işgal ettiği Grierson Reef ve Çin'in işgal ettiği Hughes Reef, birbirlerinden üç deniz milinden daha az uzaklıkta.

2016 yılında Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca toplanan uluslararası bir mahkeme, Çin’in Güney Çin Denizi’nin neredeyse tamamı üzerindeki geniş hak iddiasının yasal dayanağı olmadığına hükmetti, ancak mahkeme bölgeyi çeşitli davacılar arasında bölmeyi de bıraktı. Çin iddialarını, 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından önce haritalara çizilen "dokuz çizgi"ye [Dokuz Çizgi Hattı'na] dayandırıyor.

Kaynak: Steven Lee Myers and Jason Gutierrez, The New York Times, 03.04.2021
Haberin ayrıntıları için The New York Times’ı okuyabilirsiniz.