İtalya’nın kuzeyinde nükleer saldırılara karşı sığınak yapan Minus Energie şirketi son 22 yılda sadece 50 sığınak yapmışken son iki haftada 500 sığınak talebi aldı.

Şirketin sahibi Giulio Cavicchioli, Rus nükleer savaş başlıklarının Avrupa'ya ulaşması korkusundan ötürü insanlarda sığınak ihtiyacının bir “histeri" haline geldiğini söyledi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'ya karşı savaş açmasından ve nükleer kuvvetlerini "özel savaşa hazır" duruma getirmesinden bu yana Avrupa'da yıllardan sonra ilk kez nükleer felaket endişesi canlandı.

Avrupa zaten son iki yılını pandemiye karşı yüksek alarmda geçirdi. Ancak şimdi odak Covid maskelerinden, aşılardan ve karantinalardan nükleer savaştan korunmak için sığınaklara, iyot haplarına ve hava saldırısı sirenlerine kaydı.

Avrupa Birliği çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin neden olduğu nükleer güvenlik risklerinden son derece endişe duyuyoruz” ifadelerini kullanmıştı.

Avrupa hazılıksız

Birleşik Krallık ve NATO Kimyasal, Biyolojik ve Nükleer Savunma Kuvvetleri eski komutanı Hamish de Bretton-Gordon, “Sovyetler Birliği'nin çöküşünden bu yana ve deli adam işgal edene kadar hepimiz Rusya’yı unuttuk” dedi. 

Avrupa'daki sığınakların "bakımsızlığa bırakıldığı”nı ve çürüdüğünü söyleyen Bretton-Gordon, “Tamamen hazırlıksızız” dedi. 

Rusya'ya daha yakın olan ülkelerse önceden beri bu endişenin gereğini yerine getiriyor.

Finlandiya Güvenlik Komitesi Sekreterliği’nin Genel Başkanı Petri Toivonen'e göre, Rusya'nın batı sınırındaki Finlandiya yıllardır yüksek düzeyde askeri bir hazırlık geleneğine sahip ve ülkede “sürekli olarak barınaklar inşa ediliyor”.

Toivonen, “Şu anda kapasitemiz yaklaşık 4.000.000 kişi için yaklaşık 50.000 sığınma evi” diye ekledi.

İsveç de Rusya'nın Kırım'ı ilhakının ardından Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra hafifleyen “toplam savunma” stratejisini hızla başlattı. İsveç'in Sivil Acil Durumlar Dairesi, şu aralar hava saldırısı uyarı sistemini test ediyor ve Soğuk Savaş dönemi tarzı önlemlerin aktarıldığı bir broşürü dağıtıyor. 20 sayfalık kılavuzda, kaçarken veya barınakta hayatta kalmak için süpermarketten almanız gereken temel malzemeler bile belirtiliyor.

Rusya’ya daha uzak ülkelerde bile sığınaklara olan talep artıyor ve pazar zenginlerden daha geniş bir kitleye doğru büyüyor.

En az yarım milyon Euro’ya mal olan, hava filtreleme sistemli Fransız prefabrik lüks sığınaklar üreticisi Artemis Protection'ın kurucusu Mathieu Séranne, “Bir dağ evi gibi hayal edin, ancak yeraltında” dedi. Daha önce, sadece "gerçekten zengin insanlar" sığınaklarla ilgileniyordu. "Fakat iki hafta önce normal gelire sahip insanlardan da tonlarca talep almaya başladık. Ticari stratejimizi tamamen değiştirmek zorunda kaldık" diye ekledi.

Yaklaşık 300 talep aldığını ve "bu yeni talebe uyum sağlamak için" çok daha ucuz, yaklaşık 140.000 Euro'luk (yaklaşık 152.000 Dolar) daha küçük sığınaklar sattığını söyledi. 

Fransa hazırlık konusunda komşusu İsviçre'nin çok gerisinde kaldı. İsviçre, 1960'larda konut binalarına nükleer sığınak yapmanın zorunlu olduğu bir yasa çıkardı. Zorunluluk yakın zaman önce yumuşatılırken, ülke çapında güçlendirilmiş çelik kapılarıyla gaz filtreleri ile dolu birçok sığınaklı ev bulunuyor. Ayrıca, tüm nüfusu koruyabilecek 350.000'den fazla ortak sığınak da mevcut.

Hamish de Bretton-Gordon, İngiltere'de II. Dünya Savaşı'ndan sonra kullanılan yaklaşık 650 sığınağın neredeyse tamamının artık çalışmadığını, bazılarının turistik yerler haline geldiğini ve en az birinin artık kaliteli bir şarap mahzeni olarak kullanıldığını söyledi. Çalışan birkaçı da hükümet yetkilileri için ayrılmış durumda. Sığınakların dışında, bazıları da doğru alındığında tiroiddeki radyasyonu emmeye ve radyasyona maruz kalındığında oluşacak kanseri önlemeye yardımcı olabilecek iyot haplarını bulundurmaya çalışıyor.

İyot haplarına talep arttı

Belçika’da ise Belçika kimlik kartı olan herkes için ücretsiz hap paketlerine yönelik talepte keskin bir artış yaşanıyor. Belçika Eczacılar Birliği yetkilisi Michael Storme, Belçika haber ajansı Belga'ya sadece geçen pazartesi günü ülkedeki eczanelerin 30.000'den fazla kutu dağıttığını söyledi. Hollanda ve Finlandiya'da da talep arttı.

İtalya'da iyot bazlı vitaminlere talep rafları boşalttı.

Roma'dan bir eczacı Stefano Franceschini, "Bu yeni trend. İnsanlar, içinde az miktarda iyot bulunan vitaminleri, bunların ne olduğu ve nükleer bir patlama durumunda gerçekte nasıl korunacakları konusunda net bir anlayışa sahip olmadan satın alıyor. Temelde korkudan satın alıyorlar" dedi.

İtalya'nın Trieste kentinin merkezinde eczacılık yapan Andrea Neri ise vitaminlerin muhtemelen işe yaramaz olduğunu, ancak en azından tehlikeli olmadıklarını belirtti.

Eczacı, “Potasyum iyodür 1980'lerde Çernobil patlamasından sonra alınıyordu ancak bu bir zehirdir ve sadece tıbbi reçeteyle alınabilir. Bu konuda soru soran çoğu insan, doktor reçetesi gerektiğini öğrendiğinde potasyum iyodür satın almaktan vazgeçer" dedi.

Bretton-Gordon, iyot haplarının sınırlı üretildiğini ve en iyi önlemin çatışmayı önlemek ve hazırlıklı olmak olduğunu söyledi. Soğuk Savaş sırasında birçok ülkenin yaptığı gibi “sivillere ne yapacakları ve nasıl hayatta kalacaklarına dair brifingler”le insanlara radyasyonu engelleyen taş duvarların arkasında korunmanın veya kirli su içmekten kaçınmanın öğretebileceğini kaydetti.

Bretton-Gordon, Avrupa'nın, Rusya'nın Ukrayna'da kimyasal ve biyolojik silah kullanmasından "büyük endişe duyması" gerektiğini de söyledi ve İngiltere'nin Salisbury kentinde 2018’de eski bir Rus askeri subayı ve İngiliz istihbarat teşkilatlarının çifte ajanı Sergei Skripal ve kızı Yulia Skripal’in, Noviçok sinir gazı yoluyla zehirlenmesi olayını hatırlattı.

Kaynak: The New York Times