ABD, Suriye'nin kuzeydoğusundan yüzlerce askerini çekmeye başladı. Bu durum, Esad’ın aralık ayında devrilmesinden bu yana ülkedeki güvenlik ortamındaki değişimi yansıtırken, aynı zamanda riskler de barındırıyor. Beşar Esad rejiminin sona ermesi bazı tehditleri azaltmış olsa da, radikal İslamcı terör örgütü IŞİD'in (2014'ten tibaren kullandığı ismiyle 'İslam Devleti') ülkede yeniden güç kazandığı görülüyor. 

New York Times’ın iki üst düzey ABD’li yetkiliye dayandırdığı haberine göre, ABD ordusu ülkenin kuzeydoğusunda bulunan sekiz küçük operasyon üssünden üçünü kapatıyor ve asker sayısını yaklaşık 2.000’den 1.400’e indiriyor. Kapatılan üsler arasında Mission Support Site Green Village, M.S.S. Euphrates ve daha küçük bir başka tesis yer alıyor.

Gazeteye bilgi veren yetkililer, 60 gün sonra Amerikan komutanlarının ek asker çekimi konusunda yeni bir değerlendirme yapacağını belirtti. Komutanlar, Suriye’de en az 500 Amerikan askerinin kalması gerektiğini savunuyor.

ABD Başkanı Trump ise ülkede herhangi bir ABD askerinin kalmasına şüpheyle yaklaşıyor. 

IŞİD, özellikle Amerikan askerlerinin yoğunlaştığı kuzeydoğuda hâlâ ciddi bir tehdit olmayı sürdürüyor. Ancak Esad rejiminin devrilmesi, İran destekli milisler ve Suriye hükümetini destekleyen Rus birlikleri gibi birçok tehdidi en azından şimdilik azaltmış görünüyor.

Kürt güçlerin Suriye devletine entegrasyonu petrol ve gaz sahalarını da kapsıyor

Geçtiğimiz ay, kuzeydoğuyu kontrol eden Kürt öncülüğündeki milislerin, ülkenin yeni hükümetiyle birleşmeyi kabul etmesi Şam açısından önemli bir gelişme oldu. Anlaşmaya göre, ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri (SDG), yıl sonuna kadar "tüm sivil ve askeri kurumlarını" yeni Suriye devletine entegre edecek. Bu durum, petrol ve gaz sahalarını da kapsıyor.

Aralık ayında Ahmed el-Şara liderliğindeki isyancı koalisyonun iktidara gelmesinden bu yana yeni yönetim, ülkedeki çeşitli silahlı grupları birleştirmeye çalışıyor. Bu grupların en güçlülerinden biri olan Kürt milisleri hükümete entegre etmek ise oldukça zorlu bir süreç.

ABD’nin Suriye’deki ana müttefiki olan Kürt milisleri, yıllardır IŞİD’e karşı yürütülen savaşta önemli toprak kazanımları elde etti ve bugün kuzeydoğuda fiili bir yönetim oluşturmuş durumda. Sayıları azaltılsa da, ABD birlikleri terörle mücadele görevlerine devam edecek ve bazı tutuklu kamplarının işletilmesine yardım edecek.

Kuzeydoğu Suriye’de 9.000 ila 10.000 IŞİD savaşçısı ile yaklaşık 39.000 aile üyesi tutuluyor. ABD istihbaratı, geçen ay Kongre’ye sunduğu küresel tehdit raporunda, IŞİD’in Esad rejiminin sona ermesinden faydalanarak saldırı yeteneklerini artırmaya ve mahkûmları serbest bırakmaya çalışacağını ifade etti. Kaçacak mahkûmlar örgüte sadece sayı açısından değil, propaganda açısından da güç kazandırabilir.

IŞİD saldırılarını artırıyor

ABD, geçtiğimiz yıl İran destekli milisler ve IŞİD tehdidi nedeniyle Suriye’deki asker sayısını 2.000’e çıkarmıştı. 2024 yılında IŞİD, 294 saldırı gerçekleştirdiğini duyurdu. Bu sayı, 2023'teki 121 saldırının oldukça üzerinde. Birleşmiş Milletler’in IŞİD’in değişen adıyla İslam Devleti İzleme Komitesi yaklaşık 400 saldırı rapor ederken, Suriye’deki insan hakları gözlemcileri gerçek sayının daha da yüksek olduğunu bildiriyor.

Esad’ın devrilmesinin ardından ABD, Suriye çölündeki IŞİD hedeflerine hava saldırılarını artırdı ve bu sayede yeniden örgütlenen militanlara darbe vuruldu. Mart ayında, Irak ve Suriye’deki IŞİD lideri olduğu düşünülen Abdallah Makki Muslih el-Rufayi (diğer adıyla Ebu Hadice), Irak’ın Anbar bölgesinde düzenlenen bir ABD drone saldırısında öldürüldü. Operasyon, Irak ve ABD istihbaratının ortak çalışmasıyla gerçekleştirildi.

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, Ebu Hadice’yi “dünyanın en tehlikeli teröristlerinden biri” olarak nitelendirdi.

Ancak son dönemde endişe verici gelişmeler yaşanıyor. Middle East Institute’den Charles Lister’a göre, IŞİD ocak ayında 2, Şubat’ta 9, Mart’ta 19 saldırı düzenledi. Nisan ayının ilk iki haftasında ise en az 14 saldırı gerçekleştirdi; bu durum art arda dördüncü aylık artışa işaret ediyor.

“Esad sonrası Suriye’de istikrarı bozmaya en kararlı aktör IŞİD’dir,” diyen Lister, ABD’nin Hayat Tahrir el-Şam ve el-Şara liderliğindeki yeni hükümeti desteklemesi gerektiğini savundu. “Eğer Suriye başarılı olursa, IŞİD ve diğer kötü niyetli aktörler ölümcül darbeler alır.”

ABD yetkilileri, yeni Suriye hükümetinin şu ana kadar ABD’nin sağladığı istihbaratla Şam’da sekiz IŞİD komplosunu engellediğini belirtti. Bu da, yeni hükümetle iş birliği ihtimalini güçlendiriyor.

Ancak bazı uzmanlara göre, daha fazla ABD askerinin çekilmesi bu geçiş sürecini tehlikeye atabilir.

Trump yönetiminin Suriye politikasını geniş çaplı bir gözden geçirmeye hazırlandığı belirtiliyor. NBC News ve Al-Monitor gibi medya kuruluşları, ABD birliklerinin yarıdan fazlasının veya tamamının çekilebileceğini bildirdi.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi, Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon'daki birçok Orta Doğu politikası pozisyonunun hâlâ doldurulmamış olması, bu gözden geçirmenin yavaş ilerlemesine neden oluyor.

Kaynak: New York Times