Uluslararası enerji fiyatları yükselirken ve lira değer kaybederken hükümetin gaz ithalatına eşi görülmemiş miktarda harcama yapmasıyla Türkiye'nin bütçesi aralık ayında rekor bir açık verdi.

Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2021 yılı aralık ayı ve ocak-aralık dönemi bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, Aralık 2021'de bütçe gelirleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 40 artarak 135 milyar 71 milyon liraya yükseldi. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 100,9 artışla 280 milyar 814 milyon liraya çıktı. Geçen ay bütçe açığı 145 milyar 743 milyon lira olarak hesaplandı.

Bütçe gelirleri 2021'de bir önceki yıla kıyasla yüzde 36,8 artarak 1 trilyon 407 milyar 399 milyon lira, bütçe giderleri de yüzde 32,9 yükselerek 1 trilyon 599 milyar 642 milyon lira oldu. Böylece merkezi yönetim bütçesi açığı, geçen yıl yüzde 9,7 arttı ve 192 milyar 244 milyon lira olarak kayıtlara geçti.

Bloomberg, Türkiye ulusal gaz ithalat şirketi BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.) yalnızca 2021'in son ayında hükümetten kredi ve transferler yoluyla toplam 59 milyar lira (4,4 milyar dolar) aldığını yazdı.

Merkez bankası da üç aylık bir aradan sonra ekim ayında BOTAŞ'a döviz satışına yeniden başladı, ancak bunlar bütçe rakamlarına yansımadı. Şirkete ekimde 258 milyon dolar ve kasım ayında 2,23 milyar dolar sağladı; bu rakam geçen ay, 2013'ten bu yana en yüksek rakama, 3.4 milyar dolara sıçradı.

Hükümet pazartesi günü yaptığı açıklamada, aralık ayı bütçe açığının yıllık bazda üç kattan fazla artarak 145,7 milyar liraya yükseldiğini söyledi. Bu da 2021 toplam açığını 192,2 milyar liraya çıkartıyor.

Bloomberg'in bu ayın başlarında bildirdiğine göre, BOTAŞ bu yılın başlarında ödenmesi gereken bir ithalat faturasını ödemek için milyarlarca dolar toplamaya çalışıyor.

Kriz, Avrupa'daki gaz dağıtımcılarını da vurdu. Alman enerji devi Uniper SE bu ay milyarlarca euro borç almak zorunda kaldığını söylerken, Birleşik Krallık'taki birkaç enerji şirketi de çöktü.

BOTAŞ'ın 2021'de alış ve satış fiyatları arasındaki farktan 7 milyar dolar zarar etmiş olabileceği belirtildi

Türkiye, artan enerji fiyatlarının geçen yıl lira değerindeki %44'lük düşüşle aynı zamana denk gelmesinden büyük darbe aldı. Aralık, para birimi için on yılların en çalkantılı ayıydı ve büyük kayıplara yol açtı.

Türkiye, Karadeniz'de sonunda ithalata olan bağımlılığını azaltabilecek önemli gaz keşifleri yaptığını duyurdu. Ancak hükümet, gelecek yıldan önce gaz üretimine başlamayacağını kaydetti.

BOTAŞ, çoğunlukla Gazprom ile uzun vadeli sözleşmeler yoluyla Türkiye'nin gazının neredeyse yarısını satın alıyor. Şirket ayrıca Azerbaycan ve İran'dan boruyla gelen gazı, Nijerya ve Cezayir'den ise sıvılaştırılmış doğal gaz satın almaktadır.

Türk şirketi, Gazprom Export ile 1 Ocak'tan itibaren Türk Akımı boru hattından yılda 5,75 milyar metreküpe kadar tedarik için dört yıllık yeni bir anlaşma imzaladı.

BOTAŞ, sanayiye doğalgaz fiyatlarını birkaç kez yükseltti, ancak geçen yıl çift haneli enflasyonla mücadele eden hane halklarına zam yapmaktan kaçındı. Kayıpları önlemek için 1 Ocak'tan itibaren haneler için fiyatları %25, elektrik santralleri için %15 ve fabrikalar için %50 oranında artırdı.

Eski bir BOTAŞ yöneticisi olan endüstri analisti Ali Arif Aktürk'e göre, alış ve satış fiyatları arasındaki fark 2021'de muhtemelen 7 milyar dolara kadar zarara neden oldu.
Kaynak: Bloomberg