Ukrayna milliyetçiliğinin önde gelen isimlerinden parlamento üyesi Andriy Parubiy, 30 Ağustos Cumartesi günü, Ukrayna'nın batısındaki büyük bir şehir olan Lviv'in sokaklarında, gün ortasında öldürüldü. Elektrikli bisikletle kaçmadan önce Parubiy'ın başına 8 el ateş ettiği bildirilen katil halen aranıyor.

2016-2019 tarihleri arasında Ukrayna Meclis Başkanlığı yapan Parubiy’ın öldürülmesi, ülkenin siyasi elitinde şok etkisi yarattı. Zira 54 yaşındaki Andriy Parubiy, son yirmi yılda Kiev'in Avrupa Birliği ile yakınlaşmasında önemli bir rol oynamıştı. Bu suikast, Temmuz 2024'te benzer koşullar altında Lviv'de öldürülen bir diğer milliyetçi figür, aşırı sağcı Svoboda Partisi'nin eski milletvekili İrina Farion'un suikastını hatırlattı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, "korkunç" eylemi kınadı ve seçilmiş yetkilinin ailesine ve arkadaşlarına başsağlığı dileyerek, güvenlik güçlerinin olayı aydınlatmak için harekete geçirileceğinin sözünü verdi. Telegram uygulamasından yaptığı açıklamada, "Katili soruşturmak ve bulmak için gerekli tüm güçler ve kaynaklar seferber edildi " dedi.

Polis, katilin kimliğini henüz tespit edemedi, ancak Lviv'de aramayı hızlandırmak için özel bir sisteme geçildi. Sosyal medyada dolaşan bir fotoğrafta, katil olarak tanımlanan adam, yiyecek dağıtım kıyafeti giymiş ve yüzü kaskla gizlenmiş halde görülüyor. Güvenlik kamerası görüntüleri ayrıca, adamın kaldırımda kurbanını beklediğini, ardından silahını elinde tutarak peşine düştüğünü de gösteriyor. Daha sonra sırtında büyük sarı bir sırt çantasıyla kameranın görüş açısından kaybolduğu görülüyor.

Andriy Parubiy, Fotoğraf: Reuters

Avrupa yanlısıydı

Andriy Parubiy, Ukrayna eski devlet başkanı Petro Poroşenko döneminde Parlamento (Rada) Başkanı olarak görev yaptıktan sonra, Poroşenko'nun partisi Avrupa Dayanışması'nın milletvekili ve ikinci başkanı oldu. Parlamento Ulusal Güvenlik ve Savunma Komitesi üyesiydi. 2019'da Volodimir Zelenski'nin seçilmesinden bu yana muhalefette olan partisi, suikasti ile derin bir şok yaşadı.

Aslen Lvivli olan ve arkeoloji eğitimi alan milliyetçi siyasetçi, bölgesindeki siyasi kademelerde yükseldi. Daha sonra, 2004-2005 yıllarındaki "Turuncu Devrim"e katılımıyla ülkenin geri kalanında tanındı.

2014'te Rusya yanlısı Ukrayna eski devlet başkanı Viktor Yanukoviç'in Rusya'ya kaçmasına neden olan ayaklanmanın başındaydı 

Andriy Parubiy, 2014 yılındaki "Onur Devrimi" sırasında adını ve itibarını kazandı. Bu devrim, aylarca süren protestolar ve polisle birkaç gün süren kanlı çatışmaların ardından, Rusya yanlısı devlet başkanı Viktor Yanukoviç'i (2010-2014) iktidarı bırakıp Rusya'ya kaçmaya zorladı. Eski parlamenter, o dönemde kısmen milliyetçi aktivistlerden oluşan ayaklanmanın öz savunma güçlerinin başındaydı ve Kiev'in Maidan Meydanı'nda çevik kuvvet polisiyle çatıştı.

Viktor Yanukoviç'in ülkeden kaçmasının ardından, Andriy Parubiy kritik bir dönemde Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi sekreteri oldu. Onun liderliğinde Ukrayna, Kırım’ın ilhakına ve Avrupa yanlısı Maidan devrimine karşı çıkan Rusya destekli ayrılıkçı hareketin başlattığı Donbass savaşının patlak vermesine tanıklık etti. Andriy Parubiy ayrıca, 1991 yılında, 2004'te Svoboda adını alan aşırı sağcı bir hareket olan Ukrayna Sosyal Ulusal Partisi'nin kurucusuydu (parti, 2014 parlamento seçimlerinde oyların %4,7'sini aldı).

"Ukrayna harika bir oğlunu kaybetti"

Bu duruşu, 24 Şubat 2022'de Rus işgalinin başlamasından bu yana siyasi hayatındaki ihtiyatlı tutumuyla birleşince birçok yorumcu suikastın ancak Moskova'dan organize edilebileceğini iddia etti. Askeri İstihbarat Teşkilatı (HUR) Başkanı Kyrylo Budanov cumartesi günü Telegram'da yaptığı açıklamada, "Düşmanlar Ukrayna'yı zorla ele geçiremezler, bu yüzden Ukrayna halkının direnme iradesini kırmak için terörizme başvuruyor, korku salmaya, toplumsal gerginlik ve kaos yaratmaya çalışıyorlar." dedi.

Son yıllarda Rusya ve Ukrayna topraklarında birçok askeri veya milliyetçi şahsiyete yönelik suikast gerçekleşti. Kiev yetkilileri, Rus istihbarat teşkilatlarını gizli ajanlar kullanmakla veya Ukrayna vatandaşlarına maaş ödemekle suçluyor. En dikkat çekici vaka, Ukraynalıların Rusça konuşmamasını savunan ve dil konusundaki radikal görüşleri nedeniyle Ukrayna'da tartışmalı bir isim olan eski milletvekili Iryna Farion'un davası. Temmuz 2024'teki olaylar sırasında 18 yaşında olan Farion'un katili, birkaç gün sonra Dnipro'da tutuklandı. Davası Lviv'de devam ediyor.

1 Mayıs 2025'te, bir askeri yardım kuruluşunun başkanı olan milliyetçi aktivist Serhi Sternenko, Ukrayna Güvenlik Servisi'nin (SBU) Rus istihbaratı adına hareket etmekle suçladığı Ukraynalı bir kadın tarafından düzenlenen suikast girişiminin ardından ölümden kıl payı kurtuldu. Bilinen son suikast bir ay önce gerçekleşmişti. Ukrayna ordusu albayı İvan Voroniç, evinin önünde öldürüldü. Ukrayna güvenlik servisleri, cinayetten sorumlu iki Rus istihbarat ajanını ortadan kaldırarak Voroniç'in ölümünün intikamını aldıklarını iddia etti.

Parubiy, geçen sene öldürülen Iryna Farion gibi Ukrayna'da Rus dilinin kullanılmasına karşı çıkıyordu

Telegram'da, Rusya yanlısı birçok kanal eski milletvekilinin ölümünü kutladı. Andriy Parubiy, Avrupa yanlısı duruşu ve Ukrayna kimliğini savunmaya yönelik siyasi kararlılığıyla öne çıkmıştı; bu kararlılık, Ukrayna'da Rus dilinin kullanılmasına karşı çıkmasında da görüldü.

Rus resmi haber ajansı TASS, Andriy Parubiy’ı, ‘Rus düşmanı’ olarak nitelendiren Rus uzmanlara atıfta bulundu. TASS haberinde, Parubiy'ın “Ukrayna'da neo-Nazizmin yasal olarak resmileştirilmesinde rol oynadığı’ iddia edildi. Haberde, “Çeşitli siyasi kaynaklara göre, parlamentonun eski başkanı, isyan ve darbe düzenleme konusunda uzman olduğu için öldürülmüş olabilir. Kaynaklardan biri, "Andriy'in ayaklanmaları nasıl düzenleyeceğini çok iyi bildiğini" belirterek, bunun "ülkede yaklaşan bazı siyasi çalkantılara dair beklentilerle" bağlantılı olabileceğini ima etti." denildi.

Kaynaklar: Kiev Independent - Le Monde - TASS