Güney Kıbrıs’ta Hukuk Dairesi’nde yürütülen 'büyük reform' kapsamında önemli bir adım atıldı; Bakanlar Kurulu, Başsavcının denetlenemezliğiyle ilgili yasa tasarısını onayladı.

Söz konusu yasa tasarısı, Hukuk Dairesi’nin reformu ve modernizasyonu için tüm yapbozun eksik kalan son parçası olarak kabul ediliyor. 

Asgari bir uzlaşıya varılabilmesi için Yüksek Mahkeme’de bir dizi toplantı yapıldı ve “zorlu” görüşmeler gerçekleştirildi. Böylece bir sonuç elde edilebildi ve daha geniş bir mutabakat sağlanmış oldu.

Görüşmelere Kıbrıs Rum Yüksek Mahkeme Başkanı Katerina Stamatíu, Başsavcı Yorgos Savvidis ve Adalet Bakanı Marios Hartsiotis katıldı. Hartsiotis, Kıbrıs içinde ve dışında birçok unsurun talep ettiği bu yasa tasarılarını Meclis’e taşımak gibi önemli bir yükü üstlendi.

Yasa tasarısı, Hukuk Dairesi’nin ‘büyük reformu’na ilişkin 38 diğer tasarıyla birlikte pakete eklenecek. Meclis’in Hukuk Komitesi, Başsavcı’nın yetkilerinin ayrıştırılması konusundaki görüşmelere çoktan başladı; buna göre Başsavcı devletin hukuk danışmanı olarak görevde kalacak, ancak cezai kovuşturmaları yürütmekle sorumlu olacak yeni bir kurum Genel Kamu Savcılığı oluşturulacak.

İrlanda modeli incelendi: Kovuşturmayı açmama veya kovuşturmayı askıya alma kararlarının çift denetimden geçecek

Kıbrıs Rum Hükümeti, bu konuda sorun yaşanmadan uygulanan ve oldukça gelişmiş olan İrlanda modelini izledi. Yasa tasarısının temel özelliği, yeni oluşturulacak Başsavcılık makamı olarak Genel Kamu Savcısı’nın ciddi ceza davalarında kovuşturma açmama veya kovuşturmayı askıya alma kararlarının çift denetimden geçecek olmasıdır.

Yasanın kabul edilmesi halinde, getirilecek düzenlemelerin mevcut Başsavcı’nın kararlarını değil, Bakanlar Kurulu tarafından oluşturulacak yeni bir kurum olan Genel Kamu Savcısı’nın kararlarını kapsayacağı belirtiliyor.

Fileleftheros gazetesinin haberine göre tasarı, “Genel Kamu Savcısının Kararlarının Denetimine İlişkin Yasa, 2025” başlığını taşıyor. [Ο περί του Ελέγχου των Αποφάσεων του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου Νόμος του 2025]

Tasarı, Genel Kamu Savcısı’nın aşağıdaki iki kategori kararının Yüksek Mahkeme tarafından denetlenmesini öngörmektedir:

(a) Bir kişiye belirli bir suçla ilgili olarak ceza davası açmama kararı,

(b) Devam eden ve Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen bir ceza davasında kovuşturmayı askıya alma, yani sanık hakkındaki suçlamaları geri çekme kararı.

Bölge Mahkemeleri için farklı prosedür

Bölge Mahkemesi önünde görülen davalarda kovuşturmanın askıya alınmasına ilişkin kararlar ise başka bir yasa (yani Ceza Muhakemesi Yasası) tarafından düzenlenecek. Bu yasaya göre, kovuşturmanın askıya alınması yönündeki kararlar mahkemenin açık oturumunda açıklanmalı ve gerekçeli olmalıdır.

Genel Kamu Savcısı’nın kararlarına itiraz süreci

Genel Kamu Savcısı’nın ceza davası açmama kararı veya Ağır Ceza Mahkemesi’nde kovuşturmayı askıya alma kararının ardından uygulanacak itiraz prosedürü yasa tasarısında iki aşamalı olarak tanımlanmaktadır:

(a) İç denetim ve kararın yeniden gözden geçirilmesi

Genel Kamu Savcısı’nın ceza davası açmama kararına karşı, iç inceleme mekanizması devreye girer. Bu aşamada dosya baştan sona yeniden değerlendirilir ve karar bu aşamada değiştirilebilir. Bu iç incelemenin nasıl yürütüleceğine ilişkin özel hükümler, “Cumhuriyet Genel Kamu Savcılığı Hizmetinin Kurulması, Yapısı, Örgütlenmesi ve İşleyişi ile İlgili Yasa”da yer alacak.

(b) Yüksek Mahkeme’ye başvuru

Genel Kamu Savcısı’nın kararının iptali için Yüksek Mahkeme’ye başvuru yapılabilir (hem ceza davası açmama kararına hem de Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki kovuşturmanın askıya alınması kararına karşı).

Yüksek Mahkeme başvuruyu kabul eder ve Genel Kamu Savcısı’nın kararını iptal ederse, Genel Kamu Savcısı iptal edilen kararı makul bir süre içinde yeniden değerlendirmekle yükümlü olacak.

Üç gerekçe: Denetimi haklı kılan nedenler

Yasa tasarısına göre, bir kovuşturmama kararı ya da ceza davasının askıya alınmasına ilişkin kararın denetlenmesini talep edebilmek için şu koşullardan en az birinin mevcut olması gerekir:

A. Genel Kamu Savcısı’nın kötü niyetle hareket ettiğinin tespit edilmesi.

B. Genel Kamu Savcılığı’nın belirlenmiş politikasına, makul bir gerekçe olmaksızın uyulmadığının tespit edilmesi.

C. Yüksek Mahkeme’nin iptal edici nitelikteki bir kararının bağlayıcılığına uyulmadığının tespit edilmesi.

Ayrıca, Yüksek Mahkeme’ye kimlerin başvuru yapabileceğine ilişkin hükümler de bulunmaktadır.

Yasa tasarısına göre, Genel Kamu Savcısı’nın kararına karşı Yüksek Mahkeme’ye aşağıdaki kişiler başvuru yapabilir:

►Suç nedeniyle doğrudan zarara uğramış veya zarar görmüş gerçek ya da tüzel kişi. Buna, uygulanabildiği durumlarda fiziksel, ruhsal veya duygusal zarar ile suça bağlı ekonomik kayıp da dahildir. Bu kişiler yasa kapsamında “mağdur” olarak tanımlanır.

►Suçun işlenmesi sonucunda ölen mağdurun birinci dereceden akrabası.

Kaynak: Fileleftheros