II. Dünya Savaşı zaferinin 80'inci yıl dönümünde Çin, Rusya, Kuzey Kore ve İran gibi ülkelerin liderlerinin katıldığı, gelişmiş silah ve birliklerin sergilendiği bir askeri geçit töreni düzenledi.

Resmi adıyla, 'Çin Halkının Japon Saldırganlığına Karşı Direniş Savaşı’ndaki ve Dünya Anti-Faşist Savaşı’ndaki zaferinin 80. yıl dönümünü kutlamak amacıyla çarşamba günü Pekin'de düzenlenen törendeki silahlı kuvvetler gösterisi, Çin liderinin dünyaya sunmak istediği büyük güç vizyonunu yansıttı ve ABD ile Avrupa'ya bu vizyona meydan okumamaları yönünde adeta bir uyarı gönderdi.

Fotoğraf: Sergey Bobylev/Sputnik/Reuters

Batı karşıtı görüntüyü daha da güçlendiren şey ise Kuzey Kore lideri Kim Jong Un ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in kürsüye çıkıp Çin liderinin iki yanından töreni izlemeleriydi.

Trump’tan tören yorumu: "Hepsiyle ilişkim çok iyi, önümüzdeki bir iki hafta içinde ne kadar iyi olduğunu göreceğiz"

Tören olayı yaşanırken, ABD Başkan Trump sosyal medyadan sert bir tebrik mesajı gönderdi. Trump, Şi Cinping ve Çin halkına "harika ve kalıcı bir kutlama günü" diledikten sonra, "Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı komplo kurarken lütfen Vladimir Putin ve Kim Jong Un'a en içten selamlarımı iletin" diye ekledi. Trump, ayrıca "Hepsiyle ilişkim çok iyi," dedi ve "önümüzdeki bir iki hafta içinde ne kadar iyi olduğunu göreceğiz" dedi.

Putin zirveye katılan dünya liderlerinin hiçbirinin "mevcut ABD yönetimi hakkında olumsuz yargılarda bulunmadığı"nı söyledi

Putin, çarşamba günü Pekin'de düzenlediği basın toplantısında, "ABD başkanı mizah anlayışından yoksun değil," dedi. CNN'in haberine, Trump'ın törene ilişkin ifadeleri hakkında yorum yapması istendiğinde Putin, Çin'deki zirveye katılan dünya liderlerinin hiçbirinin "mevcut ABD yönetimi hakkında olumsuz yargılarda bulunmadığı"nı söyledi.

Törene aralarında İran'ın da bulunduğu 26 ülkenin lideri katıldı ve gelişmiş Çin silahları ve binlerce asker Tiananmen Meydanı'ndan birlikte geçti. Törende Türkiye’yi ise Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil etti.

Şi Cinping Tiananmen'den yaptığı konuşmada, "Çin halkı, büyük ulusal fedakârlıklarla insanlık medeniyetini kurtarmaya ve dünya barışını korumaya büyük katkılarda bulundu," dedi. "Çin ulusunun büyük yeniden dirilişi durdurulamaz!!" diye ekledi.

Çin Devlet Başkanı Cinping: "İnsanlık bugün yine barış mı savaş mı, diyalog mu çatışma mı, kazan-kazan mı yoksa kazananın her şeyi aldığı oyunlar arasında bir seçimle karşı karşıya"

Çin lideri, "insanlığın bugün yine barış mı savaş mı, diyalog mu çatışma mı, kazan-kazan mı yoksa kazananın her şeyi aldığı oyunlar arasında bir seçimle karşı karşıya olduğu"nu söyledi. Çin halkının tarihin ve insani ilerlemenin doğru tarafında kararlı bir şekilde duracağını, barışçıl kalkınma yoluna bağlı kalacağını ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir topluluk inşa etmek için dünyanın geri kalanıyla el ele vereceğini belirtti. 

Törende, Çin’in yeni hipersonik, nükleer kapasiteli füzeler ve insansız muharebe platformları gibi askeri cephaneliği sergilendi. Geçit töreninde kara, deniz ve hava İHA'ları, stratejik füzeler ve bir siber uzay muharebe gücü yer aldı.

ABD tarifelerinin birçok gelişmekte olan ekonomiyi tehdit etmesiyle birlikte, Pekin küresel sahnede kullandığı ‘Amerikan hegemonyası’ ifadesine karşılık kendini konumlandırdı. Ancak birçok lider, Pekin'in egemen olduğu bir küresel düzenden de korkuyor. Geçit töreni, Çin'in artan bölgesel nüfuzunu gözler önüne serdi ve çok sayıda Güneydoğu ve Orta Asya lideri katıldı.

Çin'in başkenti, etkinlik için 200.000'den fazla bayrak ve özel olarak tasarlanmış çiçek tarhları ile süslendi. Paramiliter muhafızlar köprülerde devriye gezdi ve sıkı güvenlik önlemleri kapsamında sıkı trafik kontrolleri uygulandı.

Ancak Çin ekonomisinin iyi gittiği dönemlerde düzenlenen askeri geçit törenlerinin aksine, bu etkinlik Pekin'in yüksek genç işsizliği, artan borç seviyeleri ve yıllardır süren emlak krizi gibi ciddi sorunlarla karşı karşıya olduğu bir dönemde gerçekleşiyor.

Çin son iki yıldır üst düzey askeri komutanlarını tasfiye ediyor

Cinping'in son iki yıldır üst düzey askeri komutanları tasfiye etmesi, silahlı kuvvetlerin savaşa hazır olup olmadığını da sorgulatıyor.

The Wall Street Journal (WSJ), incelediği resmi açıklamalara dayanarak, son iki yılda yirmiden fazla üst düzey Çinli subay ve savunma sanayi yöneticisi soruşturma altına alındığını veya görevden alındığını ileri sürdü. Partinin silahlı kuvvetleri komuta eden Merkez Askeri Komisyonu'nun yedi üyesinden üçü tasfiye edildi veya aylardır kamuoyu önüne çıkmadı.

Geçit töreninde, komünist savaşçıların Japon işgalcilere karşı oynadığı rol kutlandı ve partinin savaş sonrası uluslararası düzene önemli katkılarda bulunan bir güç olduğu gösterildi.

Çarşamba günkü etkinliğe çoğu Batılı lider, özellikle de II. Dünya Savaşı'nda Sovyetler Birliği ile birlikte iki büyük Müttefik güç olan ABD ve İngiltere'nin liderleri katılmadı.

Hafta başında Şi Cinping, Çin'in stratejik hedeflerine ulaşmak için kullandığı siyasi ve güvenlik bloğu Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) Çin liman kenti Tianjin'deki zirvesinde, Putin ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkian da dahil olmak üzere diğer yabancı liderlerle sıcak ilişkilerini sergiledi. Kuzey Kore lideri Kim ise salı günü Pekin'e vardı.

Geçit törenini organize eden askeri ofisin müdür yardımcısı Tümgeneral Wu Zeke, etkinlik öncesinde verdiği brifingde, amacın "ordumuzu güçlü stratejik caydırıcılık kabiliyetini göstermek" ve "gelecekteki savaşları kazanmak" olduğunu söyledi. 

Amerikan iş gazetesi WSJ'nin yorumuna göre, Pekin geçit töreni, Çin liderinin Çin'i küresel çıkarlarını koruyabilen, ABD ile stratejik hakimiyet için rekabet edebilen ve potansiyel olarak Pekin'in kendi toprağı olduğunu iddia ettiği özerk ada Tayvan'ı ele geçirebilen birinci sınıf bir askeri güç haline getirme hırsına ilişkin bir hatırlatmaydı.

Gemi sayısı bakımından dünyanın en büyük deniz filosu Çin’in

Çin'in askeri bütçesi son on yılda yaklaşık iki katına çıkarak 250 milyar dolara ulaştı. Nükleer silah stokunun da aynı dönemde iki kattan fazla arttığı tahmin edilirken, aynı zamanda gemi sayısı bakımından dünyanın en büyük deniz filosunu kurdu.

Çin, silah kalitesi konusunda da ABD ile arasındaki farkı daraltıyor. Diğer gelişmelerin yanı sıra, Çin donanmasının yakında, daha ağır uçakları fırlatmasına olanak sağlayacak elektromanyetik mancınık fırlatma sistemiyle donatılmış yeni bir uçak gemisini hizmete sokması bekleniyor. 

Çin, 1979'dan beri tam ölçekli bir savaşa girmedi

Ancak Çin ordusunun muharebede nasıl bir performans sergileyeceği henüz bilinmiyor. Zira Çin, 1979'dan beri tam ölçekli bir savaşa girmedi. 

Singapur'daki S. Rajaratnam Uluslararası Araştırmalar Okulu'ndan kıdemli araştırmacı Drew Thompson, "Geçit töreni bize bu silah sistemlerinin gerçekten entegre edilip etkin şekilde kullanılabilir olup olmadığını ya da askerlerin onları kullanacak düzeyde eğitimli olup olmadığını göstermiyor. Bunun yanında askerlerin, modern savaşın karmaşası içinde yönlendirme yapabilecek yetkin ve yetkilendirilmiş subayların komutası altında olup olmadığını da ortaya koymuyor." dedi.

Çarşamba günkü tören ise askeri koordinasyon ve gücün bir yansımasıydı. Pekin'deki büyük yürüyüşe 10.000'den fazla personel ve yüzlerce askeri teçhizat katıldı. Jet uçakları, bombardıman uçakları ve helikopterlerden oluşan filolar uçuş yaptı.

Çin lideri, geçit töreni sırasında Putin ve Kim ile sohbet ederken, zaman zaman coşkulu el hareketleri yaptığı görülüyordu. Seyirciler arasında, birçok katılımcının gömleklerine iliştirilmiş Komünist Parti rozetleri vardı. Nükleer kapasiteli balistik füzeler Şi Cinping ve diğer ileri gelenlerin üzerinden geçerken bazıları alkışladı.

Geçit töreninin sonuna doğru Çin bombardıman uçakları ve savaş uçaklarının ardından yaklaşık 80 bin güvercin havaya bırakıldı.