Romanya Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in tercihi olma yolunda her türlü işareti gösteren aday Călin Georgescu'nun yükselişinin altındaki nedenler araştırılıyor.

Politico gazetesinden İngiliz gazeteci Tim Ross, Brüksel karşıtı, NATO’ya şüpheyle yaklaşan, aşırı milliyetçi Georgescu'nun geçen ay seçimlerin ilk turunu kazanmasının ve Georgescu'nun ani yükselişiyle düşüşünün etkilerini atlatamadığını bildirdi.

Görevdeki Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, seçimin ilk turunun muhtemelen Rusya destekli bir "karma" saldırı ve kapsamlı bir TikTok etki operasyonu tarafından tehlikeye atıldığını iddia eden gizli dosyaları yayınladıktan sonra, Romanya Anayasa Mahkemesi tüm seçimi iptal etmişti. 

Ülkenin siyasi partileri, parlamento seçiminin ardından bir koalisyon hükümeti kurmaya çalışıyor ve kendi aralarında çekişiyor. Hükümet kurulduktan sonra yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Romanyalılar tekrar oy kullanacak.

Georgescu'nun siyasi geleceği artık belirsiz; mahkemenin iptal kararı nedeniyle yeniden aday olmasının diskalifiye edilebileceği düşünülüyor.

Bükreş ve Brüksel'deki siyasi analistler, tarihçiler ve araştırmacılar, Kremlin'in veya TikTok destekli etki kampanyasının Georgescu'nun çıkışını ne kadar kolaylaştırdığı konusunda muhtemelen yıllarca tartışmaya devam edecek.

Ancak pek çok sıradan Rumen için, Georgescu'nun yükselişinin ardındaki nedenin en azından bir kısmı zaten açık ve bu nedenin diğer Batılı ülkeler açısından da önemli sonuçları var. 

Bükreş'teki dış politika ve güvenlik alanında faaliyet gösteren düşünce kuruluşu GlobalFocus Merkezi'nin direktörü Oana Popescu-Zamfir'e göre, neden, Rusya'ya veya aşırı sağa karşı aniden keşfedilen bir sevgiden çok, uzak ve umursamaz olarak algılanan bir siyasi sınıfa duyulan derin hayal kırıklığıyla ilgili...

Gazetecinin görüştüğü Oana Popescu-Zamfir, "İnsanlar her şeyin zaten manipüle edildiği, her şeyin kapalı kapılar ardında kararlaştırıldığı ve ne gördüğünüzün ve kime oy verdiğinizin çok daha az önemli olduğu fikrini geliştirdiler" dedi ve ekledi: "İnsanların algısı, siyasi yaşamın ve kurumların bu belirsiz çıkar ağları tarafından yönetildiği yönünde... Bence bu algı büyük ölçüde doğru." 

Cumhurbaşkanlığı seçimleri için öncelikle YouTube ve TikTok gibi sosyal medya sitelerinde bir kampanya yürüten 62 yaşındaki Georgescu, Putin'i bir vatansever olarak öven ve Ortaçağ savaş ağası Kazıklı Voyvoda'yı (diğer adıyla Vlad Dracula) ulusal bir kahraman olarak selamlayan bir Avrupa Birliği ve NATO karşıtıydı. Georgescu Covid-19 aşılarına şüpheyle yaklaşıyordu.

Kampanyası LGBTQ+ haklarının genişletilmesine karşıydı ve Putin gibi judoyu seviyordu. Romanya'nın Alman yanlısı II. Dünya Savaşı lideri Ion Antonescu'ya hayranlığını dile getirmişti. 

Georgescu AB'yi alenen kınamış, Romanya topraklarında bulunan ABD füze kalkanını ulusal bir utanç olarak tanımlamış ve Ukrayna'ya tüm yardımı sonlandıracağına yemin etmişti. Sık sık Tanrı’ya olan inancını dile getiriyor, Tanrı’dan başka desteği olmadığı için hiçbir kampanya masrafının olmadığını söylüyordu.

Reddit

En başarılı sosyal medya videolarından birinde, geleneksel bir Rumen gömleği giymiş ve dörtnala giden beyaz bir ata binmişti. Görüntü, bereketli toprakları, Transilvanya dağları ve mitolojisi ve gururlu bir ulusun folklorik mirasıyla anavatanını temsil eden bir adamın görüntüsüydü. Bir partisi olmadığını çünkü partisinin Romanya olduğunu belirtiyordu.

Romanya'daki siyasi yapının ilk turdaki zaferine karşılık vermesi uzun sürmedi. Georgescu'nun ilk turdaki yüzde 23’lük şok edici zaferinden sonraki günlerde, Rusya destekli bir müdahale operasyonundan çıkar sağladığı yönünde şüpheler arttı; bu şüphe, görevdeki Cumhurbaşkanı Iohannis'in ikinci ve son oylama turunun başlamasından birkaç gün önce istihbarat dosyalarının gizliliğini kaldırmasıyla pekişti.

25.000 TikTok hesabından oluşan bot benzeri bir ordu…

İstihbarat belgeleri kışkırtıcıydı: Romanya’nın Moskova'dan "karma" bir saldırı altında olduğunu ve Georgescu'nun Batı karşıtı mesajlarının, destekçilerini harekete geçirmek için son anda eyleme geçen 25.000 TikTok hesabından oluşan bot benzeri bir ordu tarafından güçlendirildiğini iddia ediyordu. Ayrıca, kampanyasının finansmanının yasallığı konusunda da şüphe uyandırıyordu.

Öte yandan liberal Rumenler, ikinci turda Georgescu'nun rakibi olması beklenen Save Romania Union (‘Romanya Birliğini Kurtarın’) partisinin adayı Elena Lasconi'yi desteklemek için akın etti. 

Avrupa yanlısı kimliğini savunan merkez sağ liberal Lasconi net bir alternatif sunuyordu ancak siyasi ağırlığı yoktu: Yüksek mevkideki tek gerçek deneyimi, Bükreş'e 150 kilometre uzaklıktaki küçük bir kasabanın belediye başkanlığıydı. 

Ve yine de, 5 Aralık'ta binlerce insan Romanya'nın "Avrupalı" kimliğine desteklerini taahhüt etmek için sokaklara çıktı, "özgürlük" sloganları attı ve ulusal mavi, sarı ve kırmızı çizgilerinin yanında AB bayraklarını salladı. 8 Aralık'taki son turda Lasconi'ye oy vermeyi planlıyorlardı.

Romanya Anayasa Mahkemesi, oy birliğiyle aldığı kararla, ilk turda usulsüzlükler olduğu gerekçesiyle seçim sonuçlarını iptal etti ve kampanya finansmanı konusundaki endişeleri gündeme getirdi. 

Saatler içinde, devletin kurumları Georgescu'nun kampanyasının arkasındakileri toplamaya başladı. Güvenlik ekibi olarak tuttuğu paralı askerler tutuklandı ve arabalarında silah taşıdıkları görüldü. İddiaya göre başkente doğru gidiyorlardı ve şiddete niyetliydiler. 

Polis, Georgescu'nun önemli bir finansal destekçisinin evine baskın düzenledi. Vergi Dairesi görevlileri, Georgescu'nun kendisi ve adaylığını desteklemek için para aldıkları iddia edilen küçük TikTok etkileyicileri ordusu hakkında soruşturma başlattı. Bazıları artık ülkeden kaçtı. 

'Yolsuzluk her yerde'

Romanya'nın Macaristan'ı taklit edip Viktor Orban tarzında bir Kremlin yanlısı daha seçeceğinden korkan dış gözlemciler için iptal, aklıselimliğin hoş bir işaretiydi.

Fakat Romanya'da böylesine sert bir adım karşısında duyulan ilk şok, kısa sürede yerini kuşkuculuğa bıraktı. 

Georgescu, destekçilerini "teslim olmamaya" ve inançlarını korumaya çağırdı. "Bugün, Rumen devleti demokrasiyi ayaklar altına aldı," dedi. "Bugün, yozlaşmış sistem şeytanla bir anlaşma yaptı. Benim tek bir anlaşmam var. O da Rumen halkı ve Tanrı ile."

Rakibi Lasconi de çarpıcı biçimde benzer bir açıklama yaptı. "Bugün, Rumen devletinin demokrasiyi çiğnediği andır" dedi. Tanrı’ya ve Rumen halkına seslendi: “Gerçek ve yasa galip gelecek ve demokrasimizi yok etmekten suçlu olanları cezalandıracak." 

Birçok sıradan Rumen için geçen ay, ülkenin liberalizm ve demokrasiyle olan karmaşık ve çoğu zaman hayal kırıklığı yaratan ilişkisinin sadece bir bölümüydü. 

Siyasi sınıfa karşı duyulan büyük hayal kırıklığı

Georgescu'nun hızlı yükselişinde Kremlin'in ya da TikTok'un rolü ne olursa olsun, onun popülaritesi her şeyden önce siyasi sınıfa karşı duyulan büyük hayal kırıklığının bir belirtisiydi. 

Gazetecinin görüştüğü 26 yaşındaki bir mimar mahkeme kararından birkaç saat sonra, "Bence Georgescu şu anda kültürümüzün çok kötü bir parçasının bir başka kuklası" dedi ve seçimleri iptal etmenin iyi bir fikir olmadığını savundu. "Daha demokratik yol, seçime devam etmekti" diyen mimar, Romanya için "üzücü" olanın seçmenlere sunulacak daha iyi adayların olmamasıydı. Ona göre zaten "yolsuzluk her yerde” idi.

Gazeteciye göre, Romanya’da AB üyeliği popülerliğini sürdürüyor ancak insanların AB ile ülkenin sorunlarının çözüleceği yönündeki beklentileri çok yüksekti ve birçok kişi hayal kırıklığına uğramış hissediyor. 

Makalenin bütününü okumak için bkz. Politico/Tim Ross