Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 19-23 Eylül arasında yapacağı 1475’inci toplantısında, Kuzey Kıbrıs’taki Kıbrıs Rum mülklerine yönelik tazminat kararlarındaki miktarların işleyen faizi birlikte ödenmesi ve/veya mülklerin iadesi konusu ele alınacak.

Toplantıda Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 10/07/2023 tarihli memorandumundaki iddialar değerlendirilecek.

Güney Kıbrıs söz konusu memorandumda, Kıbrıs Rum Tapu ve Kadastro Dairesi’nin ‘Kıbrıs'ın İşgal Altındaki Bölgelerinde Yasadışı Kalkınmanın Analizi’ raporlarına yer veriyor. 

Farklı tarihlerdeki raporlara göre 2001 yılında, Kıbrıs'ın kuzeyinde Kıbrıs Rum mülkleri üzerindeki ‘yasa dışı’ inşaat projelerinin yaklaşık 107 km²'lik bir alana yayıldığı, yapılan inşaatların 2007 yılında 207 km²’lik bir alana çıktığı, 2014 yılında ise bu projelerin 279 km²’lik bir alanı kapsadığı ileri sürülüyor. 

Kıbrıs Rum Tapu ve Kadastro Dairesi’nin Temmuz 2021’de güncellenen raporunda ise söz konusu geliştirmelerin haritalarının havadan çekilmiş fotoğrafları ile birlikte sunulduğu, Kıbrıs Rum mülkleri üzerine 21 proje yapıldığı kaydediliyor. 

Temmuz 2022’de güncellenen raporda en az 12 yeni inşaat projesinin yapıldığı ifade ediliyor.

Haziran 2023 itibarıyla Kıbrıs Rum mülkleri üzerine yapılan 18 yeni inşaat projesi KKTC’de satışta olan adlarıyla tek tek veriliyor

Haziran 2023’teki raporda ise Kıbrıs Rum mülkleri üzerine yapılan 18 yeni inşaat projesi, KKTC’de satışta olan adlarıyla tek tek veriliyor.

130 milyon sterlinlik bekleyen ödeme talep ediliyor

KKTC'de 67/2005 sayılı yasa ile kurulan, Kıbrıs Rum mülklerinin iade, tazminat ve takası ile ilgili yapılan talepleri inceleyerek karara bağlayan Taşınmaz Mal Komisyonu’nun (TMK), ödemeyi kabul ettiği tazminat miktarının Haziran 2022 itibarıyla 335 milyon sterlin olduğu ancak bugüne dek, çoğu geçmişte karara bağlanmış tazminatlar için 205 milyon sterlin ödendiği belirtiliyor. 130 milyon sterlinlik bekleyen ödeme olduğunun Türkiye tarafından da kabul edildiğine ayrıca vurgu yapılıyor.

Metinde, 67/2005 sayılı yasa uyarınca, bir mülkün değerinin iki katına çıkması durumunda iadenin mümkün olmamasının açıklığa kavuşturulmasına birden fazla kez değiniliyor.

Memorandumda, Taşınmaz Mal Komisyonu’nun 2022 yılı KKTC bütçesinden yaklaşık 12,5 milyon sterline denk gelen bir pay aldığı, 12,5 milyon sterlinlik TMK bütçesinin hem ödenecek tazminatları hem de komisyonun kendi giderlerini kapsadığı ancak bu paranın tamamı tazminatlara ayrılsa bile Türkiye’nin kabul ettiği 130 milyon sterlin tutarındaki bekleyen ödemenin 10 yılda bile ödenemeyeceği belirtiliyor. 

Memorandumda Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nden,

a. Türkiye'den, iadenin mümkün olup olmadığına karar vermek amacıyla mülk değeri artışları hesaplanırken enflasyona bağlı artışların dikkate alınmamasını sağlayacak tüm önlemleri almasının ve bunun sonucunda ortaya çıkacak yasal metinleri Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne sunmasının istenmesi, 

b. Bu tür malların iadesi için TMK nezdinde bekleyen malların el değiştirmemesini sağlamak için Türkiye'den gerekli tüm önlemleri almasını ve bunun sonucunda ortaya çıkacak yasal metinleri Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne sunmasının talep edilmesi,

c. Türkiye'den Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne gerçekçi ve tam olarak finanse edilen bir plan sunmasının talep edilmesi isteniyor.

Ve ayrıca i. TMK önündeki birikmiş başvuruların, makul bir süre içinde dinlenmesine ve karara bağlanmasına imkan tanıyacak şekilde önemli ölçüde azaltılması; ii. Geçmişte karara bağlananlar da dahil olmak üzere TMK tarafından verilen tazminatların derhal ödenmesi; ve iii. TMK’ya yeterli kaynak sağlaması talep ediliyor.

Kayıp yakınları ve Karpazlı Rumların manevi tazminatı için ayrıca 90 milyon euronun faizi ile derhal ödenmesi isteniyor

Memorandumda, AİHM Büyük Daire’nin 2014 tarihli kararına atıfla Türkiye'nin 12 Ağustos 2014 tarihine kadar Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti'ne, kayıp kişilerin yakınlarının uğradığı manevi tazminat için 30 milyon euro ve Karpaz yarımadasının Kıbrıslı Rum sakinlerinin uğradığı manevi zarar için 60 milyon euro ödemesine karar verildiği ancak bugüne dek bu meblağın ödenmediği ve Türkiye’nin 90 milyon euroyu faizi birlikte koşulsuz ödemeye çağrılması isteniyor.

Orphanides malının iadesini ve tazminatını faizi ile talep ediyor

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 19-23 Eylül arasında yapılacak 1475’inci toplantısında ayrıca Prof. Andreas G. Orphanides’in dilekçesi de değerlendirilecek.

Orphanides dilekçesinde, 14 yıl önce alınan AİHM kararı uyarınca evinin derhal iadesini, iadenin nasıl gerçekleştirileceği konusunda ayrıntılı bilgi sunulmasını, adil tazmin kararı doğrultusunda tazminatının faizi ile derhal ödenmesini ve AİHM'in kararlarından sonra da devam eden ihlallerin, [evini kullanım kaybından doğan zararın ve konut hakkından doğan manevi zararın] tazmin edilmesini ve 2009-2023 dönemi için orantılı olarak yıllık tutarların toplamının ödenmesini talep ediyor.

Kaynak: Avurpa Konseyi

Kıbrıslı Rum mülk sahiplerinin Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvuru süresi KKTC Bakanlar Kurulu tarafından en son 21 Aralık 2023’e kadar uzatılmıştı.