NASA'nın helikopteri Mars gezegenindeki ilk uçuşunu tamamladı.

‘Ingenuity’ adlı küçük bir robotik helikopter, pazartesi günü Mars’ın yüzeyinden kalktığında ve kızıl gezegenin incecik havasında süzüldüğünde uzay keşif tarihini yazdı. Ingenuity, Dünya'dan başka bir gezegende uçan ilk motorlu, helikopter gibi uçan ilk makine olarak tarihe geçti.

NASA, helikopteri Mars gezgini Perseverance'a bağlamıştı ve Ingenuity, Perseverance kendisinden ayrılarak helikopterin Mars’a inmesini sağladı. Ingenuity'yi inşa etmek, robotik uçuş mühendisliğinde ustalık ve neredeyse hiç havası olmayan bir gezegenin fiziğinin üstesinden gelmeyi gerektiriyordu. Ve başarısı, kızıl gezegeni keşfetmenin yeni yollarını açabilecekti.

Ingenuity’nin başarılı uçuşu sayesinde belki de daha gelişmiş bir helikopter, gelecekteki bir gezici için görevlendirilebilir. Veya helikopter sürüleri, çok uzaktaki veya mevcut uzay aracının görüş alanının dışında kalan kaya katmanlarını inceleyebilir.

Pazar günü, NASA’nın Kaliforniya’daki Jet Propulsion Laboratuvarı’ndaki kontrolörler test komutlarını geçen şubat ayında Mars’a inen Perseverance’a gönderdi. Perseverance, emirleri, bir dizi beş test uçuşu için uçak pisti olarak seçilen 200 fit (yaklaşık 61 metre) ötedeki düz bir arazide Mars yüzeyinde duran Ingenuity'ye iletti.

Helikopter, komuta edildiği gibi rotorlarını döndürdü ve Mars’ta Jezero kraterinde oturduğu yüzeyden kalkışa geçerek Mars'ın göğüne yükseldi.

Yaklaşık 10 fit (3 metre) yükseklikte gezindi. 60 saniyeden daha kısa bir süre içinde tekrar yüzeye döndü ve başarıyla yüzeye indi.

Ancak o anda, NASA'daki yetkililerle birlikte Dünya'daki hiç kimse gerçekte ne olduğunu bilmiyordu. İki uzay aracı test sırasında Dünya ile iletişim halinde değildi ve Ingenuity tüm eylemlerini bağımsız olarak gerçekleştirmek zorunda kaldı.

Sadece üç saat sonra, NASA’nın diğer Mars uzay aracı Mars Keşif Gezgini (Mars Reconnaissance Orbiter) yukarıdan geçti ve Perseverance, uçuştan toplanan test verilerini yörünge aracından Dünya’ya geri gönderebildi.

Birkaç dakika sonra mühendisler verileri analiz etti ve uçuşun başarılı olduğu kanıtlandı.

Kısa bir süre sonra ise mühendisler Ingenuity tarafından uçuş sırasında çekilen ve gölgesini gösteren bir resmi ve ardından Perseverance tarafından çekilen, havada süzülen helikopterin videosunu görüntülediler.

Mars'ta uçmak imkânsızın eşiğinde çünkü gezegende çok fazla hava bulunmuyor. Mars'ın yüzeyindeki atmosfer Dünya atmosferinin sadece 1 / 100'ü kadar yoğun. Bu nedenle, dört kiloluk Ingenuity'nin yükselmesine yetecek kadar kaldırma kuvvetini sağlamak üzere her biri yaklaşık dört fit (1.2 metre) genişliğindeki iki rotorun, dakikada 2.500'den fazla kez, üstelik zıt yönlerde dönmesi gerekliydi.

Pazartesi günkü başarının ardından helikopter en fazla dört uçuş daha yapabilir. İlk üçü, helikopterin temel yeteneklerini test etmek için tasarlanmıştır. Üçüncü uçuş, 160 fitlik (48,7 metre) bir mesafeye uçabilir ve sonra geri dönebilir. Son uçuş ise daha uzağa gidebilir.

NASA, Perseverance'ın 2,7 milyar dolarlık görevinin ana bölümünü başlatabilmesi için Ingenuity'nin 3 Nisan'da gezegende konuşlandırılmasından sonraki 30 Mars günü içinde testleri tamamlamayı planlıyor. 

Perseverance, helikopteri bulunduğu yerde bırakacak ve çökeltilerin ve belki de eski yaşamın kimyasal ipuçlarının korunduğu Jezero kraterinin kenarı boyunca bir nehir deltasına yönelecek.

Ingenuity, 85 milyon dolarlık güzel bir eklenti projesi olarak tasarlansa da Perseverance'ın başarısını ölçmekte temel bir gereklilik değildi.

Mühendisler, helikopter Ingenuity’de önceki tüm gezegenler arası uzay araçlarının işlemcilerinden daha fazla bilgi işlem gücüne sahip, cep telefonları için orijinal olarak geliştirilen neredeyse hazır bir Qualcomm işlemciyi kullandı.

Uzayın zorlu koşullarına adapte edilemeyen işlemci, radyasyon bozulmasına daha duyarlıydı, ancak Ingenuity'nin havada yapmak zorunda olduğu sürekli ayarlamaları idare edebilmek için helikopter bu hesaplama hızına ihtiyaç duyuyordu.

Perseverance'ın altına sıkıştırılmış olarak Mars'a giden küçük makine, birçok kişiyi fikir olarak bile büyüledi.

Geçen yıl haziran ayında Perseverance'ın Mars'a fırlatılmasından hemen önce, o zamanki NASA yöneticisi Jim Bridenstine, "Bir NASA yöneticisi olarak beni en çok heyecanlandıran şey bir helikopterin başka bir gezegende uçuşunu izlemektir" demişti.

California Teknoloji Enstitüsü'nde jeoloji profesörü ve daha önce 2012'de, daha erken tarihli bir Mars gezgini olan Curiosity’de proje bilimcisi olarak çalışan John P. Grotzinger, kendisinin de bir Ingenuity hayranı olduğunu söyledi.

Dr. Grotzinger, "Bu, gezegeni keşfetmenin gerçekten uygun bir yolu çünkü helikopterle çok fazla alana gidebilirsiniz" dedi.

Bir helikopter, özellikle de Mars'ın ince havasında uçan bir helikopter, yalnızca sınırlı sayıda sensör taşıyabilir; robot kolu hareket ettirebilen ve aletleri bir kayaya doğru bastırabilen bir gezici kadar detaylı işler göremez.

Dr. Grotzinger, "Ancak işlerdeki değiş tokuş bize Mars'ı anlamakta farklılık sağlıyor" dedi. 

Bu yıl kırmızı gezegene Dünya'dan gelen tek ziyaretçi NASA değildi.

Çin'in Tianwen-1 sondası da şubat ayında Mars’a vardı ve haftalar sonra gezegenin sabit bir yörüngesine girdi. Mayıs ayı sonlarında, kızıl gezegenin yüzeyine ulaşmaya çalışacak bir arazi aracını ve geziciyi Mars’a indirecek. Başarılı olursa, bu Çin’in başka bir gezegenle ilk başarılı teması olacak ki Çin şimdiden Ay’a üç kez indi.

Birleşik Arap Emirlikleri'nin Hope uydusu da da iki ay önce Mars'a ulaştı. 29 Mart'ta iticilerinin ateşlenmesinden sonra, gezegenin atmosferini ve hava durumunu yakından incelemeye başlayabileceği bir yörüngeye girdi. Bilimsel araştırmanın bu safhasının geçen çarşamba başlatılması planlandı.

Kaynak: Kenneth Chang, The New York Times, 19.04.2021

Haberin detayları için The New York Times okuyabilirsiniz