Sırbistan, 27 üyeli Avrupa Birliği standartlarında daha bağımsız bir yargı oluşturmak için pazar günü Anayasa’yı değiştirip değiştirmemeye karar verecek. Değişime karar verilirse Balkan ülkesi Avrupa Birliği'ne katılmaya bir adım daha yaklaşacak.

Yargıçları ve savcıları siyasi etkiden korumak, eski Yugoslav cumhuriyetinin yasalarını AB ile uyumlu hale getirmekte önemli bir adım olarak kabul ediliyor. Anayasa değişikliği onaylanırsa yargı mensuplarını atama ve görevden alma yetkisi hükümetten ve yasama organından alınarak üst düzey hakim ve akademisyenlere verilecek.

Sırbistan on yıldan fazla bir süredir AB’ye üye olmaya çalışıyor ancak ülkenin 2008'de ayrılan eski eyaleti Kosova ile olan anlaşmazlığı katılım müzakerelerinin önünde bir engel teşkil ediyor. AB içinde genişlemeye karşı direnişle birlikte, Sırbistan'ın birliğe katılım umutları zayıflamış görünüyor.

Adalet Bakanı Maja Popoviç, yüksek seçmen katılımı çağrısında bulunurken, AB ve ABD tarafından desteklenen planlanan değişikliklerin daha bağımsız bir yargı sistemi aracılığıyla hukukun üstünlüğünü güçlendireceğini ve 2009'da yapılan daha önceki revizyonun eksikliklerini gidereceğini söyledi.

Popoviç, bakanlığın internet sitesinde yayınlanan bir bildiride, "Yalnızca bağımsız bir yargı ve bağımsız bir savcılık, vatandaşların haklarını ve mahkeme işlemlerinde yasal korumayı garanti eder" dedi.

Referandum ayrıca, nisan ayı başlarında yapılacak parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine üç aydan kısa bir süre kala Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve iktidardaki İlerleme Partisi'ne desteğin bir göstergesi olacak. Vucic'in partisi, ana akım muhalefet gruplarının seçimi boykot ettiği 2020'de ezici bir farkla seçimleri kazandı.

Muhalefet dışında iktidar partisinde de 'Hayır' diyecekler var

Anayasa değişikliği referandumu Sırbistan'ın zaten kutuplaşmış siyasetindeki bölünmeleri derinleştirdi.

Muhalefet partisi Yeter Artık’ın eski ekonomi bakanı ve Avrupa'ya şüpheyle bakan Sasa Raduloviç'e göre, yeni kurallar yargı üzerindeki kontrolü küçük, seçilmemiş bir gruba devrediyor.

Raduloviç cuma günü Politika gazetesine verdiği demeçte, "İnsanlar dört yılda bir milletvekillerini değiştirebilir, ancak bu şekilde kötü yargıçları veya savcıları değiştirmek mümkün olmayacak. Birbirlerini atamaya devam edecekler" dedi.

İktidardaki İlerleme Partisi'nin açık sözlü bir üyesi olan Milletvekili Vladimir Cukanoviç ‘Evet’ oyu çıkarsa hem Yüksek Yargı Konseyi hem de Devlet Savcılar Konseyi'nin re'sen üyesi olarak rolünü kaybedecek.

Adalet, kamu yönetimi ve yerel özyönetim meclis komisyonunun başkanı olan Cukanoviç, pazar günkü referandumda 'Hayır' oyu vereceğini söyledi.

Cukanoviç "Doğal olmayan paralel bir sistem" ortaya çıkacağını ileri sürerek, "Yargıçların yurttaşların kaderine karar verirken yaşayan hiç kimsenin yargı üzerinde herhangi bir kontrole sahip olmayacağı"nı iddia etti.

Neredeyse tamamı Sırp vatandaşlığına sahip Kosova'daki Sırpların oy kullanıp kullanamayacakları ise belirsizliğini koruyor. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT, Sırp hükümetinden referandum için “oy pusulası toplama operasyonu yürütme” talebi aldığını, ancak bunun her iki tarafın, Sırbistan ve Kosova’nın rızasına bağlı olduğunu söyledi.

Kosova Başbakanı Albin Kurti ise Kosovalı Sırpların "posta yoluyla veya Priştine'deki [Sırp] irtibat bürosunda" oy kullanabileceklerini söyledi.

Kaynaklar: Bloomberg - Balkan Insgiht