İngiltere Başbakanı Keir Starmer'ın Kıbrıs'a yaptığı tarihi ziyaret kapsamında İngiltere’nin Kıbrıs’taki üsleri ve Starmer’in Kıbrıs Türk toplumunu temsilen KKTC Cumhurbaşkanı ile görüşmeyi planlamamasına yönelik tepkiler İngiliz basınına yansıdı.

Independent gazetesi, başbakan Keir Starmer’in 53 yıl önce 1971'de Kıbrıs'ı ziyaret eden eski başbakanlardan Ted Heath'ten bu yana, Kıbrıs'ta ikili bir görüşme gerçekleştiren ilk İngiltere başbakanı olacağını bildirdi. 

Gazete, Britanya Denizaşırı Toprakları'nın bir parçası olan Chagos Adaları'nın Mauritius'a devredilmesi anlaşmasının ardından, Kıbrıs’taki iki önemli İngiltere üssünün geleceği konusunda endişelerin arttığı bir dönemde Keir Starmer’ın Kıbrıs'a tarihi bir ziyaret gerçekleştirdiğini kaydetti.

Starmer Arap Körfez ülkelerine yaptığı kısa bir gezinin ardından dönüş yolunda Kıbrıs’a geldi. 10 Aralık sabahı saat 8.40'ta Hristodoulidis Starmer ile bir görüşme gerçekleştirecek, ardından iki ülkeden heyetlerle uzun görüşmeler yapacak.

1971'deki ziyaretten sonra, sadece 1993 yılında John Major başbakan sıfatıyla Milletler Topluluğu hükümet başkanlarının katıldığı bir toplantı için adaya geldi.

İngiltere geçen ekim ayında Chagos Adaları'ndaki Diego Garcia üssünün Mauritius'a devri anlaşmasını imzaladı

Kıbrıs'taki İngiliz üslerine yönelik protestoların yeniden başladığı bir zamanda, İngiltere geçen ekim ayında Chagos Adaları'ndaki Diego Garcia üssünün Mauritius'a devri anlaşmasını imzalamıştı.

Diego Garcia üssünün Mauritius'a devri anlaşması sonrasında, güney Kıbrıs'taki Kıbrıs Haber Ajansı'nın bildirdiğine göre, eski bir Kıbrıs Cumhuriyeti başsavcısı, Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis'e, adadaki İngiliz üslerinin statüsü konusunda Birleşik Krallık ile yeniden müzakereye gitmesini tavsiye etti.

Eski başsavcı Kostas Klerides Hristodulidis'e gönderdiği bir mektupla Kıbrıs'taki Egemen Üs Bölgeleri'nin "yasal statüsünün modernleştirilmesi" çağrısında bulundu

Eski başsavcı Kostas Klerides’in 19 Kasım'da Hristodulidis'e Kıbrıs'taki Egemen Üs Bölgeleri'nin "yasal statüsünün modernleştirilmesi" çağrısında bulunan bir mektup gönderdiği ortaya çıktı.

Klerides, cumhurbaşkanından İngiltere yetkilileriyle iletişime geçmesini ve "üslerin tamamen kaldırılmasını değil, hukuki statülerinin modernleştirilmesini amaçlayan bir diyalog başlatmasını" talep etti.

Eski başsavcı, üslerin “mutlak surette gerekli topraklarla sınırlı” olduğu ve ayrıca Kıbrıs’taki varlıkları için “uygun mali ödünlerle” bir zaman çerçevesi belirlenmesi gerektiğini ileri sürüyor.

Hristodulidis'e yazdığı mektubun, Kıbrıs Rum Temsilciler Meclisi'ndeki parti liderlerine de iletildiği bildirildi.

İngiltere-Mauritius anlaşmasının detayları...

Klerides mektubunda böyle yeni bir düzenlemenin, İngiltere ile Mauritius arasında Chagos adalarının statüsü konusunda yakın zamanda varılan anlaşma örnek alınarak yapılabileceğini belirtti.

Birleşik Krallık ve Mauritius, 3 Ekim'de yapılan ortak bir açıklamada, Chagos Takımadaları'nın, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’nin, takımadaların en büyüğü olan Diego Garcia'daki askeri varlıklarını sürdürmesi koşuluyla Mauritius'un bir parçası olarak tanınacağını duyurdu. Askeri üs, önümüzdeki 99 yıl boyunca orada faaliyet göstermeye devam edecek. Karşılığında İngiltere, Mauritius'a yıllık ödemeler ve altyapı yatırımlarını içeren bir mali destek paketi sağlayacak.

2010 yılında WikiLeaks'in yayınladığı bir belgede, 1960'larda bir İngiliz yetkilinin Chagosluları, maymunlar tarafından yetiştirilen kurgusal 'Tarzan' karakterine benzettiği ifşa oldu.

Bu ifşa öfkeye yol açtı. Aynı yıl, eski Mauritius başbakanı Navin Ramgoolam bölgeyi geri kazanmak için yasal bir mücadele başlattı.

Mauritius, 2018'de İngiltere'yi Uluslararası Adalet Divanı'na götürdü. Bir yıl sonra, Şubat 2019'da Mahkeme Mauritius lehine bağlayıcı olmayan bir tavsiye görüşü yayınladı: İngiltere'nin, ABD hava üssüne yer açmak için adanın sakinlerini haksız yere yerlerinden ayrılmaya zorladığı ve bu nedenle Chagos'taki kontrolünden vazgeçmesi gerektiğini bildirdi.

Mayıs 2019'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yapılan oylamada, 116 üye devlet, Birleşik Krallık'ın Chagos'u altı ay içinde Mauritius’a teslim etmesi gerektiğini belirten bir karar lehine oy kullandı. ABD de dahil olmak üzere yalnızca altı üye karara karşı oy kullandı.

Uluslararası baskıya rağmen İngiltere bu kararı öncesinde hiçe saydı. Ancak İngiltere ile Mauritius arasındaki sonraki görüşmeler bir anlaşmayla sonuçlandı.

Muhalefetteki Muhafazakârlar, İşçi Partili başbakan Keir Starmer'dan Kıbrıs'taki üsleri teslim etmeyeceğine dair güvence istiyor

Independent gazetesi başbakanlık kaynaklarının üslerin geleceğinin tartışmaya açık olmayacağını belirttiğini fakat iktidardan düşen muhalefetteki Muhafazakârların kamuoyu adına güvence istediğini bildirdi.

Muhafazakâr gölge silahlı kuvvetler bakanı Mark Francois şunları söyledi: "Orta Doğu'daki devam eden istikrarsızlık göz önüne alındığında, Kıbrıs'taki egemen üs tesislerimizin stratejik önemi açıkça ortadadır. Zaten Chagos Adaları'ndaki hayati bir İngiliz askeri tesisini teslim etmeye çalışmışken, başbakanımızın Kıbrıs'takileri de teslim etmeye başlamayacağını umalım."

Muhafazakâr gölge dışişleri bakanı Priti Patel şunları ekledi: "Britanya'ya yönelik tehditler yalnızca büyüyor ve gelişiyor. Güçlü bir uluslararası varlığa sahip olmak giderek daha da önemli hale geliyor, bu nedenle uluslararası müttefiklerle ortaklıkları güçlendirmeyi memnuniyetle karşılıyoruz. Ancak başbakan, stratejik açıdan önemli başka bir askeri üssü devretme niyetinde olmadığını açıkça belirtmelidir. Bu, Chagos anlaşmasının uluslararası utancı gibi bir başka fiyasko olmamalıdır."

Gazeteye göre, Kıbrıs’taki İngiltere üslerinin ve dinleme noktalarının Orta Doğu için önemi, Suriye'deki son iç savaşın patlak vermesiyle birlikte geçtiğimiz hafta bir kez daha vurgulandı. İngiliz Hükümeti daha önce Kıbrıs'taki üslerin Chagos anlaşmasından etkilenmediğini ve güvende olduğunu bildrimişti.

KKTC Cumhurbaşkanlığı Ofisi'nden Starmer’a tepki

Gazete ayrıca, tanınmayan KKTC’nin Cumhurbaşkanı’ Ersin Tatar’ın Starmer’ın kendisine ziyareti hakkında bilgi vermediğini iddia ettiğini kaydetti.

KKTC Cumhurbaşkanlığı Ersin Tatar'ın makamından Starmer’la görüşme talebinde bulunuldu.

Independent'a özel olarak KKTC Cumhurbaşkanlığı ofisinden yapılan açıklamada, "BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs sorunu hakkında daha geniş kapsamlı ve gayriresmi bir toplantıya ev sahipliği yapacağı ve İngiltere'nin de bu toplantıda temsil edileceği bir zamanda ziyaret gerçekleştirilmesi gerçeği ortadayken, garantör ülkelerden biri olarak İngiltere'nin iki tarafa eşit muamele etme yükümlülüğü bulunmaktadır." denildi.

Açıklamanın devamında, “Kıbrıs'ta iki taraf var ve varılacak herhangi bir çözüm taraflar arasında diyalog, iş birliği ve anlayış gerektiriyor. Kıbrıslı Türk halkının varlığını görmezden gelip anlaşmazlık içindeki tarafların yalnızca biri ile konuşmak, taraflar arasında farklı alanlarda anlamlı iş birliğinin önünü açma çabalarını ve güveni artırma yollarını baltalayacaktır.
Sağduyu ve aklın hakim olmasını, İngiltere Başbakanı'nın Ada ziyareti sırasında Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ile görüşmeyi kabul etmesini bekliyoruz." ifadeleri kullanıldı.

Gazete, 1974’ten bu yana Türkiye’nin adadaki üslerinde varlığını sürdürdüğünü ve KKTC’nin Türkiye’yi koruyucu güç olarak gördüğünü ancak Kıbrıs Cumhuriyeti ve Birleşmiş Milletler ise Türkiye'nin adadaki varlığını ‘yasa dışı işgal’ olarak nitelendirdiğini vurguladı.

Kaynaklar: Independent - Cyprus-Mail