İngiltere hükümetinin 2024 Nisan ayında yürürlükten kaldırdığı ve yüzyıllardır varlığını sürdüren "yerleşik olmayan statüsü", ülkeyi küresel zenginler için cazip bir vergi cenneti olmaktan çıkardı. Hedef 2030 yılına kadar 45 milyar dolarlık ek gelir elde etmekti. Ancak reform beklenmedik bir sonuç doğurdu: Zenginler ödeme yapmaktansa valizlerini topluyor.

Söz konusu düzenleme, İngiltere’de yaşayan ancak "yerleşik olmayan" statüsüne sahip yaklaşık 74.000 kişiye, yalnızca ülkede elde ettikleri gelir üzerinden vergi ödeme hakkı tanıyordu. Bu kişiler, yurt dışındaki kazançlarını Birleşik Krallık’a aktarmadıkları sürece vergi dışı bırakılıyordu. Ancak yüksek kamu borcu ve altyapı sorunlarını çözmek isteyen hükümet, bu ayrıcalığı sona erdirdi.

İlk tepkiler: "Hoş karşılanmadığınızı hissettiğinizde gidersiniz"

Wall Street Journal'in görüştüğü 2010’dan bu yana İngiltere’de yaşayan Lübnan kökenli iş insanı Bassim Haidar, sistemin kaldırılmasının ardından ülkeyi terk eden ilk isimlerden biri. “Artık hoş karşılanmadığınızı hissettiğiniz bir zaman gelir ve bavullarınızı toplarsınız.” diyen Haidar, gelirinin çoğunu yurt dışındaki işlerinden elde ediyor ve vergi yükünün beş ila yedi kat artacağını öngörüyor. Ayrıca %40’lık veraset vergisinden de endişeli. Planı, İngiltere’deki tüm mülklerini satıp yaz aylarında Dubai ve Yunanistan arasında yaşam kurmak.

Londra’nın elit göçü: İtalya, Dubai, İsviçre...

İngiliz futbol takımı Aston Villa’nın ortak sahibi Mısırlı milyarder Nassef Sawiris, resmi kayıtlara göre İtalya’ya taşındı. Alman kripto milyarderi Christian Angermayer ise geçtiğimiz yıl Londra’dan İsviçre’ye geçti. Hükümetin sunduğu geçici vergi avantajı yalnızca dört yılı kapsadığı için eski sistemin avantajlarından yararlanan birçok zengin artık kapsam dışı kaldı.

Yüksek gelirlilere vergi getirilmesinin zorlukları

İngiltere'nin bu adımı, zenginlere vergi koymanın ne denli karmaşık ve tartışmalı bir politika olduğunu gözler önüne serdi. Yüksek gelirlilere vergi getirilmesi, sol çevrelerde gelir eşitsizliğiyle mücadele ve zayıflayan sosyal devlet yapısını onarma çağrısı olarak görülürken; düşük vergi savunucuları bu tür uygulamaların istihdam yaratanları ve yüksek harcamalarıyla ekonomiye katkı sağlayanları ülkeden uzaklaştırdığı görüşünde.

Vergi hukuku uzmanı Charlie Sosna, "Hükümet belki de uluslararası zenginlerin Londra’yı çok sevdiğine fazla güveniyordu." yorumunda bulundu.

Çoğu ülke gibi, Birleşik Krallık da orada yaşayan insanlardan küresel gelirleri üzerinden vergi alıyor. Bu, tüm Amerikalıların nerede yaşarlarsa yaşasınlar ABD vergilerine tabi olduğu ABD'nin vatandaşlık temelli sisteminden farklıdır.

Kolonilerden Londongrad’a: İngiltere’nin vergi cenneti evrimi

Zengin İngilizler, onlarca yıldır Birleşik Krallık'ın yüksek vergi oranlarından kaçmaya çalışıyor. 1970'lerde Rolling Stones vergi kaçırmak için Fransa'ya, David Bowie ise İsviçre'ye taşınmıştı.

Çok kâr eden yabancıların vergi kaçırmasına yol açan bu yasal boşluksa yıllarca zengin yabancıları Londra'ya çekti. Sistemin geçmişi, Napolyon'a karşı savaşı finanse etmek için ülkenin ilk gelir vergisinin konulduğu 1799 yılına dayanıyor.

Sadece Birleşik Krallık'ta elde edilen gelir vergiye tabi tutuluyordu ve bu da imparatorluğun kolonilerine yapılan yatırımların vergiden muaf tutulmasına olanak sağlıyordu. Muafiyet, zamanla, Birleşik Krallık'ta kalıcı olarak yaşamayı planlamayan yabancılara büyük ölçüde fayda sağlamak için kısıtlandı.

1970'lerde petrol ve denizcilik zengini Orta Doğulular Londra'ya gelerek konaklar, oteller ve mağazalar satın aldılar. Bunu 1990'larda Rus oligarkların akını izledi ve başkente “Londongrad” lakabı takıldı. Son yıllarda ise Çinliler ve Hintliler daha büyük bir güç haline geldi.

Vergi danışmanları ve kaçış rotaları

Zenginleri vergilendirmenin zorluklarından biri, dünyanın dört bir yanında evleri, özel jetleri ve vize ile bürokratik evrak işlerini hızla halledebilen bir danışman ordusuyla çalışmalarıdır.

Dubai, İtalya ve Monako gibi ülkeler, vergi almayan sistemleri ya da İngiltere'nin eski "yerleşik olmayan" statüsüne benzer avantajlar sunarak zenginler için adeta kırmızı halı seriyor.

Zenginlerden daha fazla vergi küresel bir gündem

Ancak sadece İngiltere değil, başka ülkeler de zenginlere vergi koymaya çalışıyor. Örneğin ABD'de, New York City Demokrat Belediye Başkan Adayı Zohran Mamdani, yılda 1 milyon dolardan fazla kazanan New Yorklulara "milyoner vergisi" uygulanmasını önerdi.

Bu öneri, zenginlerin Florida veya Teksas gibi daha düşük vergi oranlarına sahip bölgelere taşınacaklarını söylemelerine yol açtı.

Ekonomik kazanç tartışmalı

Birleşik Krallık, vergi değişiklikleri nedeniyle bazı zengin sakinlerin ülkeyi terk edeceğini en başından beri biliyordu ve bunu tahminlerine dahil etmişti. Bağımsız bütçe denetim kurumu olan Bütçe Sorumluluğu Ofisi, yerleşik olmayanların büyük alt kümesinin yaklaşık %12’sinin taşınacağını öngörmüştü. Ancak kurum bu ay yaptığı uyarıda, bu oranın daha yüksek olabileceğine dikkat çekti.

Daha düşük vergileri savunan gruplar ise tabloyu daha karamsar çiziyor. “Fırsatlar Ülkesi” kampanyası adına hazırlanan Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Merkezi raporuna göre, yerleşik olmayanların daha büyük bir kısmının ülkeyi terk etmesi bekleniyor ve göç oranının %25’i aşması halinde hükümetin gelir kaybına uğrayabileceği öngörülüyor.

“Adalet” ve “kaçış” arasında kalan bir vergi reformu

London School of Economics’ten Andy Summers, geçmişteki benzer reformlarda ayrılanların oranının %5 civarında kaldığını ancak kalanların daha fazla vergi ödemeye başladığını söylüyor. “Bu sistemin sona erdirilmesi adil bir karardır.” görüşünü savunuyor. Summers, "Londra'da yaşayan bir grup insanın, diğerlerinden düşük vergi oranlarına tabi olması kabul edilemez." diyor.

Lüks konut piyasası durgun

Zenginlerin gitmesiyle birlikte lüks emlak sektörü de etkilendi. Knight Frank verilerine göre, Londra’da 10 milyon dolar üzerindeki konut satışları bu yılın ilk çeyreğinde %37 oranında azaldı. Lüks gayrimenkul uzmanı Stuart Bailey, "İnsanların Londra’yı terk ettiğine şüphe yok. Ama kıyamet de kopmuş değil." diyor.

İngiltere’ye katkıları yalnızca vergi değil

Kanadalı iş insanı Ann Kaplan Mulholland, 2022’de İngiltere’ye taşındı, 13. yüzyıldan kalma bir şatoyu restore etmek için 20 milyon dolar harcadı ve yaklaşık 100 kişilik bir ekibe istihdam sağladı. Ancak şimdi İtalya’ya taşınmak üzere başvurdu. "Eğer tüm bunlar tersine dönerse, dünyanın en mutlu insanı ben olurum." diyor.

Haberin tamamını Wall Street Journal'dan okuyabilirsiniz.