1900'lü yıllarda küresel ekonomi, kişi başına düşen GSYİH'da yıllık bazda bir düşüşle tanımlandığı gibi ortalama on yılda bir resesyona girmiştir. 2020'de dünya, İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden bu yana pandemi nedeniyle en derin gerilemeyi yaşadı. Sadece iki yıl sonra başka bir durgunluk mu yolda? 

Ekonomistler küresel büyüme tahminlerini istikrarlı bir şekilde düşürüyor

Endişeler kesinlikle artıyor. Ukrayna'daki savaş, hanehalklarının harcanabilir gelirlerini azaltan daha yüksek gıda ve enerji fiyatlarını tetikledi. Çin'deki kilitlenmeler tedarik zincirlerini bozuyor. Ve merkez bankaları enflasyonu kontrol altına almak için faiz oranlarını hızla yükseltiyor. Dünya ekonomisinin durumuyla ilgili korkular finansal piyasaları sarstı. Geçtiğimiz ay zengin dünyadaki borsalar neredeyse onda bir oranında düştü. Teknoloji hisseleri ve kripto para birimleri de dahil olmak üzere riskli varlıklar kötü bir darbe aldı. Ekonomistler küresel büyüme tahminlerini istikrarlı bir şekilde düşürüyor. Durgunluk korkuları ne ölçüde gerçekleşiyor? Verilere baktığımızda en azından şimdilik, ihtiyatlı iyimserlik için zemin oluşturuyor. 

Tüketiciler enflasyon nedeniyle harcama yapmaktan kaçındıkça ekonomi yavaşlayacak

Birçok ülkede insanlar durgunluğa zaten girmişiz gibi geliyor. Küresel GSYİH'nın % 60'ından fazlasını oluşturan, çoğunlukla zengin ülkelerden oluşan bir kulüp olarak OECD'de (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) tüketici güveni bugünlerde Corona virüsün ilk vurduğu zamana göre daha düşüktür. Michigan Üniversitesi tarafından oluşturulan Amerikalı tüketicilerin duyarlılığına ilişkin bir göstergede, 13 Mayıs'ta yayınlanan bir ön tahmine göre, bu ay on yılın en düşük seviyesine geriledi. Katılımcılar kendi finansal durumları hakkında daha kasvetli hale geldi. Tüketiciler harcama yapmaktan kaçınırsa ekonomi yavaşlar. 

Zengin OECD ülkelerinin hanehalkarı COVID dönemi yapılan yardımları harcamaya devam ediyor

Yine de, şimdiye kada insanların söyledikleri ile yaptıkları farklıymış gibi görünüyor. Bir rezervasyon web sitesi olan OpenTable'daki küresel restoran rezervasyonları halen pandemi öncesi normların üzerinde. Amerika'da otel doluluğu iyileşme belirtisi gösteriyor. Ulusal İstatistik Ofisi ve İngiltere Merkez Bankası tarafından oluşturulan İngilizlerin harcama alışkanlıklarının yüksek frekanslı bir ölçüsü, insanların sosyal faaliyetlerde veya ertelenebilecek satın alımlarda durduklarına dair çok az işaret gösteriyor. 

ABD'de düşük gelirli ailelerin banka hesapları bile COVID yardımları nedeniyle geçen yılın sonunda 2019'a göre %65 daha kabarıktı

Enflasyon tüketicilerin satın alma gücünü azaltsa bile, bir süre daha harcamalarına devam edebilmeleri muhtemeldir. Tahminlerimize göre, OECD genelindeki hanehalkları halen pandemi sırasında hükümetler tarafından verilen biriktirdikleri yaklaşık 4 trilyon dolarlık tasarrufa (GSYİH'nın % 8'i değerinde) sahip. Ve yaygın olarak sanılanın aksine, bu paranın tamamı zenginlerin elinde değildir. Amerika'da düşük gelirli ailelerin banka hesapları geçen yılın sonunda 2019'a göre halen % 65 daha kabarıktı.

İşletmeler halihazırda daha esnek görünüyor. Birçok şirket patronu son kazançlarını deklare ederken yüksek maliyetlerden şikâyet etti. Ancak OECD verilerinde tüketici güveni azalsa da, iş güveni ölçüsü azalmadı. Bir iş sitesi olan Indeed'den elde edilen veriler, zengin ülkelerdeki boş iş pozisyonlarındaki artışın durduğunu gösteriyor ancak yine de bol miktarda açık iş pozisyonu mevcut. Yatırım için de iştah var. JPMorgan Chase bankasındaki analistler, küresel sermaye harcamalarının yılın ilk üç ayında, bir önceki yıla göre %7,6 oranında arttığını ve 2021'in sonuna doğru oranının iki katına çıktığını tahmin ediyor.

Çin'de sanayi üretimi %2,9 oranında düştü; perakende satışları %11'in üzerinde azaldı

Bazı ülkeler zayıf görünüyor. Başka bir banka Goldman Sachs, anketlerin ve resmi verilerin bir kombinasyonuna dayanan yüksek frekanslı bir ekonomik büyüme ölçüsü olan "mevcut faaliyet göstergesi"ni üretmektedir. Bu göstergeye göre Rus ekonomisi, Batılı ülkelerin Ukrayna'nın işgaline cevaben uyguladığı yaptırımlarla keskin bir şekilde yavaşladı.

Hükümetin sıfır Covid stratejisinin 2020'nin başından bu yana en katı kilitlenmelere yol açtığı Çin'de ekonomi küçülüyor olabilir. 16 Mayıs'ta, bugün açıklanan veriler, sanayi üretiminin nisan ayında bir önceki yıla göre %2,9 oranında düştüğünü ve perakende satışların (enflasyona göre ayarlanmadan önce) %11'in üzerinde azaldığını gösterdi.

Çin'de 41 şehir Covid'den ötürü tam veya kısmi tecrit altında

Çin'in GSYİH'sının yaklaşık % 30'unu oluşturan 41 şehir, 10 Mayıs'ta halen tam veya kısmi tecrit altındaydı. Bir dizi "gerçek zamanlı" gösterge, Çin ekonomisinde devam eden hasarı göstermektedir. Örneğin, film gişe gelirleri, 4 Mayıs'a kadar olan beş gün içinde bir yıl öncesine göre % 82 daha düşüktü. 

Birkaç şartta durum kötüye gidebilir

Eğer Rusya Avrupa'ya gaz musluklarını kapatırsa, Çin Covid kısıtlamalarını daha da sıkılaştırır veya merkez bankaları faiz oranlarını şu anda beklediklerinden daha hızlı yükseltmek zorunda kalırsa durum kötüye gidebilir. JPMorgan, Amerika'nın işgücü piyasası geçmişte bu kadar sıkı olduğunda, "orta vadede" bir durgunluğun takip etme eğiliminde olduğunu belirtti. Ancak 1900'den bu yana 12. küresel durgunluk henüz başlamış gibi görünmüyor.

Kaynak: The Economist